Công thức tính góc nhập xạ là gì? Đó là câu hỏi mà chúng ta sẽ tìm hiểu trong bài viết này. Bên cạnh đó, chúng ta cũng sẽ khám phá ý nghĩa của góc nhập xạ và công thức để tính toán góc này. Hãy cùng xem chi tiết nội dung bài viết dưới đây.
Câu hỏi: Công thức tính góc nhập xạ là gì?
Trả lời:
– Công thức tổng quát : ho = 90o – j ± a, trong đó:
+ ho : góc nhập xạ
+ j : vĩ độ của địa điểm cần tính góc nhập xạ
+ a là góc tạo bởi của tia sáng Mặt Trời và mặt phẳng xích đạo (còn gọi là xích vĩ), 0o ≤ a ≤ 23o27’
1. Khái niệm góc nhập xạ là gì?
– Góc nhập xạ là góc được tạo bởi tia tới của Mặt trời hợp tiếp tuyến của bề mặt Trái Đất trong những thời điểm cụ thể.
– Qua việc tính toán góc này, chúng ta có thể biết được lượng nhiệt mà Mặt trời phân phối xuống ở các địa phương và thời điểm khác nhau trên Trái Đất. Điều này giải thích tại sao ở cùng một thời điểm, các địa điểm trên Trái Đất nhận được lượng nhiệt khác nhau do góc nhập xạ khác nhau.
2. Ý nghĩa của góc nhập xạ
+ Góc nhập xạ cho biết lượng ánh sáng và nhiệt độ mà Mặt Trời mang đến bề mặt đất. Góc nhập xạ càng lớn, lượng ánh sáng và nhiệt độ mang đến càng lớn.
+ Góc nhập xạ cũng cho biết độ cao của Mặt Trời so với mặt đất.
3. Đặc điểm của góc nhập xạ
– Góc nhập xạ thay đổi theo không gian và thời gian.
+ Theo vĩ độ: góc chiếu sáng càng nhỏ khi vĩ độ càng cao.
+ Theo mùa: cùng một vĩ độ, góc chiếu sáng lớn hơn trong mùa hè và nhỏ hơn trong mùa đông.
+ Theo ngày: góc chiếu sáng nhỏ vào buổi sáng, lớn nhất vào khoảng 12h trưa, sau đó lại nhỏ dần khi chiều tới.
+ Theo địa hình: cùng một ngọn núi, sườn núi trái với tia sáng Mặt Trời thường có góc chiếu sáng lớn, trong khi sườn núi phải với tia sáng Mặt Trời thường có góc chiếu sáng nhỏ.
4. Công thức tính góc nhập xạ
– Vào ngày 21/3 và 23/9 (Mặt Trời lên thiên đỉnh ở Xích Đạo: vĩ độ 0o), công thức tính góc nhập xạ là:
Công thức: GNXA = 90o – α, trong đó α = vĩ độ A ± 0o
– Vào ngày 22/6 (Mặt Trời lên thiên đỉnh ở Chí Tuyến Bắc: vĩ độ 23o27’B).
Công thức: GNXA = 90o – α, trong đó α = vĩ độ A ± 23o27’
Lưu ý:
1. Nếu A ở cùng bán cầu với Bắc, trừ đi 23o27’.
2. Nếu A ở khác bán cầu, cộng thêm 23o27’.
3. Tính α trước rồi lấy 90o trừ α.
4. Góc nhập xạ lớn nhất là 90o, không có góc nhập xạ lớn hơn 90o.
– Vào ngày 22/6 (Mặt Trời lên thiên đỉnh ở Chí Tuyến Nam: vĩ độ 23o27’N).
Công thức: GNXA = 90o – α, trong đó α = vĩ độ A ± 23o27’
Lưu ý:
– Nếu A ở cùng bán cầu với Nam, trừ đi 23o27’.
– Nếu A ở khác bán cầu, cộng thêm 23o27’.
– Vào ngày bất kỳ (Mặt Trời lên thiên đỉnh ở điểm N nào đó: vĩ độ No).
Công thức: GNXA = 90o – α, trong đó α = vĩ độ A ± No
Lưu ý:
+ Nếu A ở cùng bán cầu với N, trừ đi No (vĩ độ của N).
+ Nếu A ở khác bán cầu, cộng thêm No.
5. Một số dạng bài tập
Bài tập 1: Tính góc nhập xạ lúc 12h trưa ngày 22/6 tại TP Hà Nội (21o02’B), Tôkiô (35o38’B), TP Jakarta (6o09’N).
Giải:
Theo công thức, ta có:
– Hà Nội: ho = 90o + j – a = 90o + 21o02’ – 23o27’ = 87o35’
– Tôkiô: ho = 90o – j + a = 90o – 35o38’ + 23o27’ = 77o49’
– Jakarta: ho = 90o – j – a = 90o – 6o09’ – 23o27’ = 60o24’
Bài tập 2: Tính góc nhập xạ của TP.HCM (10o47’B) và Hà Nội (210o2’B) vào các ngày 21/3, 22/6, 23/9, 22/12 và ngày Mặt Trời lên thiên đỉnh ở TP. Huế (160o3’B).
Giải:
a. Vào ngày 21/3 và 23/9 (Mặt Trời lên thiên đỉnh ở Xích đạo):
GNXTP.HCM = 90o – 10o47’ = 79o13’
GNXTP.HN = 90o – 210o2’ = 68o58’
b. Vào ngày 22/6 (Mặt Trời lên thiên đỉnh ở Chí Tuyến Bắc: 23o27’ B)
GNXTP.HCM = 90o – 12o40’ = 77o20’
GNXTP.HN = 90o – [21o02’ – 23o27’] = 77o20’
Hy vọng bài viết trên đã giúp bạn hiểu rõ hơn về góc nhập xạ và cách tính toán. Đừng quên tham khảo website HEFC.edu.vn để tìm hiểu thêm các môn học khác nhé!
Chúc các em học tốt!
HEFC – Hướng dẫn học tập lớp 10. HEFC.edu.vn
