1. Khái niệm thuế gián thu

Hiện nay, trên toàn cầu, thuế gián thu được coi là loại thuế quan trọng nhất vì nó mang lại nguồn thu lớn cho ngân sách và dễ dàng quản lí. Thuế gián thu là loại thuế mà người tiêu dùng phải trả thông qua việc nộp thuế của người sản xuất hoặc kinh doanh. Điều này có nghĩa là thuế gián thu không được trực tiếp thu từ thu nhập hoặc tài sản của người nộp thuế, mà được đánh gián tiếp thông qua giá cả của hàng hóa và dịch vụ. Thông qua việc cộng thêm một phần thuế vào giá bán hàng hóa và dịch vụ, người sản xuất và cung ứng dịch vụ thực hiện nhiệm vụ nộp thuế gián thu cho Nhà nước thay mặt người tiêu dùng.

Điều đáng lưu ý là tính gián thu của thuế gián thu xuất hiện ở chỗ người nộp thuế là người sản xuất hoặc kinh doanh, nhưng người thực tế chịu thuế là người tiêu dùng hàng hóa và dịch vụ. Bởi vì thuế được cộng vào giá bán hàng hóa và dịch vụ, nó ảnh hưởng trực tiếp đến giá cả thị trường. Vì vậy, thuế gián thu có tác dụng điều tiết tiêu dùng trong xã hội.

2. Đặc điểm của thuế gián thu

• Người nộp thuế và người chịu thuế không đồng nhất với nhau. Tức là, chủ thể nộp thuế là các tổ chức và cá nhân sản xuất hoặc kinh doanh hàng hóa và cung cấp dịch vụ, trong khi người chịu thuế là người tiêu dùng cuối cùng.
• Thuế gián thu là một phần cấu thành của giá của hàng hóa và dịch vụ trên thị trường.
• Thuế gián thu ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh thông qua cơ chế giá trên thị trường.
• Hiệu quả của thuế gián thu phụ thuộc vào mối quan hệ cung cầu trên thị trường và bản chất của thị trường, bao gồm cạnh tranh và độc quyền.
• Thuế gián thu có khả năng dịch chuyển gánh nặng thuế trong một số trường hợp.
• Thuế gián thu mang tính chất lũy thoái.
• Các loại thuế gián thu bao gồm thuế doanh thu, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu, thuế giá trị gia tăng…

3. Các loại thuế gián thu

Hiện nay, tại Việt Nam, các loại thuế gián thu bao gồm:

• Thuế doanh thu
• Thuế tiêu thụ đặc biệt
• Thuế xuất khẩu
• Thuế nhập khẩu
• Thuế giá trị gia tăng
• Thuế môn bài…

4. Các điểm giống nhau giữa thuế trực thu và gián thu

Cả thuế trực thu và thuế gián thu đều là phương thức thu thuế theo quy định của pháp luật về thuế và đều là một nguồn điều tiết vào thu nhập của cá nhân và tổ chức trong xã hội. Người chịu thuế đều phải trích phần tài sản để chuyển cho ngân sách Nhà nước mà không thể khước từ hoặc trì hoãn. Tức là cả hai hình thức thu thuế này đều mang tính chất bắt buộc.

5. Các điểm khác nhau giữa thuế trực thu và gián thu

Mức độ tác động vào nền kinh tế

• Thuế trực thu: Tác động ít đến giá cả thị trường.
• Thuế gián thu: Ảnh hưởng trực tiếp đến giá cả thị trường.

Mức độ quản lý

• Thuế trực thu: Khó thu, dễ trốn thuế, đặc biệt là ở các nước đang phát triển như Việt Nam.
• Thuế gián thu: Dễ thu thuế, nhờ việc cộng thêm vào giá bán hàng hóa và dịch vụ; đối với người tiêu dùng không nhìn thấy dễ dàng. Do đó, các nước nghèo và đang phát triển thường coi thuế gián thu là nguồn thu chính, trong khi các nước phát triển lại chủ yếu ưu tiên thuế trực thu.

Ưu điểm

• Thuế trực thu: Đảm bảo công bằng giữa người chịu thuế.
• Thuế gián thu: Dễ dàng thu thuế cho cơ quan thuế.

Nhược điểm

• Thuế trực thu: Khó thu thuế.
• Thuế gián thu: Khó đảm bảo công bằng giữa người nộp thuế.

Đối tượng chịu thuế

• Đối với thuế trực thu, người chịu thuế là người nộp thuế.
• Đối với thuế gián thu, người nộp thuế và người chịu thuế không đồng nhất với nhau.

Phương thức điều tiết

• Thuế trực thu điều tiết trực tiếp vào thu nhập của người chịu thuế.
• Thuế gián thu điều tiết gián tiếp thông qua giá bán hàng hóa và dịch vụ, không điều tiết vào thu nhập của người chịu thuế.

Các loại thuế áp dụng

• Đối với thuế trực thu, áp dụng để thu các loại thuế như thuế thu nhập cá nhân, thuế thu nhập doanh nghiệp.
• Đối với thuế gián thu, áp dụng để thu các loại thuế như thuế giá trị gia tăng VAT, thuế xuất nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt.

Hiệu quả khi thu thuế

• Thủ tục thu thuế trực thu khá khó khăn do lòng tin của người nộp thuế. Nhà nước gặp khó khăn trong việc thu các loại thuế trực thu vì người nộp thuế thường trốn thuế hoặc không đóng thuế đúng mức.
• Thủ tục thu thuế gián thu có hiệu quả cao hơn do người nộp thuế không phải là người chịu thuế theo quy định của pháp luật. Do đó, người chịu thuế thường không trốn thuế hoặc gian dối để giảm mức thuế phải nộp cho Nhà nước.

Phạm vi thu thuế

• Thuế trực thu có phạm vi thu thuế nhỏ và hẹp hơn so với thuế gián thu vì thuế trực thu điều tiết trực tiếp vào thu nhập của người chịu thuế. Trong khi đó, thuế gián thu điều tiết gián tiếp thông qua giá cả của hàng hóa và chi phí dịch vụ áp dụng cho hầu hết các hàng hóa và dịch vụ, trừ các trường hợp theo quy định của pháp luật về thuế.

Hi vọng những thông tin về thuế gián thu đã giúp bạn hiểu rõ hơn về vấn đề này. Nếu bạn cần sự hỗ trợ, hãy liên hệ với HEFC để được tư vấn chi tiết và đáp ứng nhu cầu của bạn. HEFC cam kết mang đến trải nghiệm tốt nhất cho khách hàng với các dịch vụ chất lượng.