Sạt lở đất là một hiện tượng nguy hiểm gây thiệt hại cho tính mạng và cuộc sống của con người. Để giảm thiểu tối đa thiệt hại do sạt lở, chúng ta cần nắm vững nguyên nhân hình thành và áp dụng các giải pháp phòng ngừa sạt lở đất.
Sạt lở đất là gì?
Sạt lở đất là một hiện tượng địa chất đáng ngại. Nó xảy ra khi có sự trượt xuống của khối đá, tầng đất hoặc các mảnh vụn đất đá từ một triền núi, đồi hoặc một vùng địa hình khác.
Sạt lở đất có thể xảy ra ở mọi nơi, từ thành phố đến vùng đồi núi cao. Vì vậy, chúng ta cần tiến hành điều tra địa chất định kỳ và quan trắc thực địa để dự đoán các nguy cơ sạt lở đất tiềm ẩn có thể xảy ra bất kỳ lúc nào.
Nguyên nhân sạt lở đất
Sạt lở đất phát sinh do tác động bên ngoài vào khối đất đá trên dốc, đỉnh đồi, khiến đất đá vỡ ra và trượt xuống với tốc độ lớn. Các tác động này thường đến từ mưa lớn, tuyết tan, động đất hoặc sự vỡ của đập thủy điện. Lượng lớn nước tràn vào khu vực này sẽ làm đất đá và hệ thống rễ cây phân rã, gây ra hiện tượng sạt lở đất.
Ngày nay, hầu hết các trường hợp sạt lở đất do con người khai thác rừng quá mức. Các công trình dân sinh dưới chân núi cũng ảnh hưởng đến địa tầng. Khi kết hợp với cơn bão dữ dội, tình trạng sạt lở đất trở nên ngày càng nghiêm trọng hơn.
3 yếu tố nhận biết vùng có khả năng sạt lở đất
Theo các nhà nghiên cứu, sạt lở đất thường xảy ra dựa trên ba yếu tố chính: địa chất, hình thái và cấu trúc đất, và hoạt động của con người trong khu vực đó.
Yếu tố 1: Địa chất
Sạt lở đất kéo theo các khối đất đá trượt xuống đồi. Vì vậy, yếu tố đầu tiên cần khảo sát là địa chất khu vực. Các vùng địa hình yếu, bị đứt gãy thường dễ bị ảnh hưởng tiêu cực từ thời tiết và gây ra hiện tượng sạt lở đất.
Yếu tố 2: Hình thái và cấu trúc đất
Mỗi khu vực có cấu trúc đất đá và hình thái khác nhau. Ví dụ, vùng rừng nguyên sinh thường có cây cổ thụ lớn và thảm thực vật dày, giúp duy trì cấu trúc đất tốt hơn trong các trường hợp mưa lớn hoặc động đất nhỏ, giảm nguy cơ sạt lở đất.
Hoạt động của con người
Hoạt động của con người có tác động trực tiếp đến môi trường sống. Việc phát triển nông nghiệp không quy hoạch, phá rừng trái phép sẽ gây ra hậu quả không lường trước. Các công trình công nghiệp, dân dụng xây dựng trên triền núi, dốc đồng thời làm suy yếu cấu trúc đất và tạo điều kiện cho sạt lở trong tương lai.
Do đó, trước khi xây dựng hệ thống cấp thoát nước, phát triển nông nghiệp hoặc thực hiện bất kỳ hoạt động nào liên quan đến đất, chúng ta cần tính toán và đảm bảo an toàn cho người và đất.
Hậu quả của sạt lở đất
Sạt lở đất diễn ra nhanh chóng và bất ngờ, gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho các công trình dân sinh như trường học, nhà ở. Sạt lở đất thường xảy ra ở vùng trung du miền núi, cuốn trôi và phá hủy nhiều tài sản, gây thiệt hại về gia súc, gia cầm và vật nuôi. Các công trình kiến trúc mà sạt lở đất trượt qua rất khó có thể phục hồi. Người dân mất rất nhiều thời gian, công sức và tiền bạc để phục hồi đất đai và tiếp tục sản xuất, sinh sống.
Giải pháp phòng ngừa sạt lở đất trong khu vực
Để phòng ngừa và giảm thiểu tối đa hậu quả của sạt lở đất, chúng ta cần áp dụng các biện pháp sau:
- Chủ động theo dõi thông tin về thời tiết để nắm bắt tình hình khu vực và sơ tán khi cần thiết.
- Chú ý những biến đổi bất thường như nước sông đục, cây nghiêng trong mưa lớn kéo dài, các vết nứt khác thường trên tường nhà, đồi núi, dốc; mặt đất phồng lên, cây cối rung chuyển hoặc tiếng động lạ… để thông báo cho chính quyền địa phương gần nhất.
- Sử dụng rọ đá, thảm đá và vải địa hình để chống xói lở đất.
- Đặt hàng rào lưới để ổn định dốc.
- Áp dụng tường chắn trọng lực và bấc thấm ngang trong quá trình xây dựng
- Trồng cây, tăng sự phủ bề mặt cho đất.
- Từ bỏ khai thác rừng không bảo vệ.
- Thực hiện quy hoạch đô thị hợp lý để đảm bảo cấu trúc đất và an toàn sử dụng đất.
- Gia cố nhà cửa, làm sạch dòng chảy trước mùa mưa lũ.
- Đảm bảo an toàn thủy điện và phòng chống các trường hợp vỡ hồ chứa, xả nước đột ngột gây nguy hiểm về lũ lụt và sạt lở đất.
Đó là những thông tin chi tiết nhất về hiện tượng sạt lở đất và các giải pháp phòng ngừa. Hy vọng với những thông tin hữu ích này, bạn đã có cái nhìn tổng quan và sẵn sàng đối phó với các tình huống xấu nhất có thể xảy ra trong khu vực.
Được biên tập bởi: HEFC