[Tìm hiểu] Diệp hạ châu – Dược liệu dân gian tốt cho người bệnh gan

Diệp hạ châu là một loại dược liệu nổi tiếng có tác dụng thanh nhiệt, giải độc và điều trị các bệnh về gan. Tuy nhiên, nhiều người vẫn thắc mắc về hiệu quả của loại cây này. Liệu những tin đồn về công dụng bảo vệ gan có đáng tin cậy hay không? Hãy đọc bài viết dưới đây để tìm hiểu thêm về vấn đề này.

1. Diệp hạ châu là cây gì?

Tên khoa học: Phyllanthus urinaria, thuộc chi Phyllanthus
Tên gọi khác: Cây chó đẻ răng cưa, cây chó đẻ, Diệp hạ châu đắng, cây cau trời…
Tên Hán Việt khác: Trân châu thảo, Nhật khai dạ bế, Diệp hậu châu.

Dược liệu này từ lâu đã được sử dụng trong giải độc và bảo vệ gan theo phương pháp dân gian. Hiện nay, nhờ sự tiến bộ của khoa học, nhiều nghiên cứu đã chứng minh rằng Diệp hạ châu có tác dụng hỗ trợ điều trị viêm gan virus và xơ gan.

2. Đặc điểm dược liệu

Diệp hạ châu là một loại cây thân thảo, sống hàng năm hoặc sống dai. Nó có những đặc điểm sau:

Cây thường mọc thẳng hoặc bò, và có chiều cao trung bình khoảng 80cm.
Thân cây cứng, nhẵn, màu hồng, gần gốc thường có nhiều nhánh.
Lá xếp thành hai dãy so le, có cuống ngắn, mỏng như giấy và có hình dạng bầu dục hoặc tam giác.
Hoa đực và hoa cái mọc riêng nhưng nằm trên cùng một cành. Hoa đực thường mọc gần ngọn, không có cuống hoặc có cuống rất ngắn. Hoa cái thường mọc đơn độc ở phần dưới cùng.
Quả nang không có cuống, và bên trong có hạt hình 3 cạnh.
Mùa hoa kéo dài từ tháng 4 đến tháng 6, mùa quả từ tháng 7 đến tháng 9.

Diệp hạ châu là một loại cây mọc hoang, được tìm thấy ở nhiều nước có khí hậu nhiệt đới như Ấn Độ, Indonesia, Lào, Đài Loan, Nepal, Nhật Bản, Trung Quốc và Việt Nam (chủ yếu ở các tỉnh miền Bắc và Trung).

3. Thành phần hóa học

Cả cây diệp hạ châu đều có thể được sử dụng làm thuốc. Mỗi phần của cây chứa các thành phần hóa học khác nhau. Lá chứa lượng lớn hoạt chất đắng như Phyllathin và Hypophyllatin – hai loại hoạt chất có tác dụng hỗ trợ điều trị các bệnh về gan.

Thân cây cũng chứa một số hoạt chất như Nirtetralin, Niranthin, Flavonoid, Phylteralin, Lignin, và các loại acid hữu cơ như Geraniinic, acid ascorbid, acid amariinic, cùng với alcaloid.

4. Mùi vị

Theo y học cổ truyền, Diệp hạ châu có vị hơi đắng và tính mát. Nó có tác dụng vào can và phế.

5. Thu hoạch và bảo quản

Bộ phận của cây được sử dụng làm dược liệu là toàn bộ cây.
Có thể thu hoạch quanh năm.
Sau khi thu hoạch, dược liệu cần được thái khúc, rửa sạch và phơi nắng cho đến khi gần khô. Sau đó, nó có thể được phơi trong bóng râm cho đến khi khô hoàn toàn, rồi bảo quản trong túi nilon dùng dần.
Để dược liệu ở nơi khô ráo, tránh ẩm mốc.

6. Diệp hạ châu có tác dụng gì? Xem ngay 10 lợi ích với sức khỏe

Theo y học cổ truyền Trung Quốc, Diệp hạ châu đã được sử dụng làm dược liệu hơn 2000 năm. Theo một trường Đại học Dược liệu của Brazil, dược liệu này có các tác dụng sau:

Lượng huyết
Thẩm thấp
Thanh can
Minh mục
Lợi tiểu
Tán ứ
Tiêu viêm
Giải độc
Sát trùng

Ngoài ra, theo nghiên cứu y học hiện đại, các nhà khoa học đã phát hiện nhiều lợi ích của dược liệu này đối với sức khỏe, bao gồm:

6.1. Lợi tiểu, điều trị sỏi thận, sỏi mật

Diệp hạ châu đã được sử dụng để chữa sỏi mật và sỏi thận từ lâu. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng hoạt chất alkaloid trong dược liệu này có tác dụng chống co thắt cơ và giúp điều trị sỏi thận, sỏi mật. Nhiều nghiên cứu còn chứng minh rằng việc sử dụng Diệp hạ châu đã làm giảm kích thước và số lượng sỏi ở một số người.

6.2. Giải độc, diệt khuẩn, chống viêm

Không chỉ ở Việt Nam, người dân Trung Quốc và Ấn Độ cũng sử dụng Diệp hạ châu để điều trị nhiều bệnh như mụn nhọt, rắn cắn, giun và viêm âm đạo. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng dược liệu này có tác dụng chống viêm cấp trên chuột và có kháng khuẩn.

6.3. Cải thiện hệ thống miễn dịch

Nghiên cứu của Nhật Bản đã chứng minh hoạt chất Phyllanthus niruri trong Diệp hạ châu có tác dụng chống lại sự phát triển của virus gây HIV. Một nghiên cứu khác cũng đã chỉ ra rằng Diệp hạ châu có khả năng thúc đẩy hệ thống miễn dịch.

6.4. Đặc tính kháng khuẩn, chống viêm loét dạ dày

Nghiên cứu cho thấy chiết xuất từ Diệp hạ châu có tác dụng kháng khuẩn và chống lại vi khuẩn H.pylori trong đường tiêu hóa. Nhiều nghiên cứu khác cũng đã chỉ ra rằng dược liệu này có khả năng tiêu diệt vi khuẩn gây viêm loét dạ dày.

6.5. Tác dụng giảm đau

Các nhà khoa học Brazil đã chứng minh rằng dược liệu này có tác dụng giảm đau mạnh và bền vững hơn indomethacin và morphin. Nghiên cứu đã cho thấy acid gallic, ester ethyl và hỗn hợp steroid trong Diệp hạ châu đóng vai trò quan trọng trong việc giảm đau.

6.6. Hạ đường huyết trong máu

Một số nghiên cứu trên động vật đã chỉ ra rằng các chất chống oxy hóa trong Diệp hạ châu có tác dụng cải thiện lượng đường trong máu khi đói và giúp kiểm soát đường huyết. Nghiên cứu lâm sàng cũng đã chứng minh rằng dược liệu này làm giảm đáng kể đường huyết ở bệnh nhân tiểu đường sau 10 ngày sử dụng.

6.7. Điều trị bệnh gout

Nghiên cứu y học đã chỉ ra rằng Diệp hạ châu có tác dụng lợi tiểu và giúp điều trị phù thũng. Nó giúp đào thải axit uric ra khỏi cơ thể và ngăn ngừa các cuộc tấn công của bệnh gout.

6.8. Hỗ trợ chống ung thư

Diệp hạ châu có khả năng ngăn ngừa một số dạng ung thư như ung thư phổi và ung thư vú di căn. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng hoạt chất polyphenol có tác dụng ngăn chặn sự xâm nhập và di chuyển của các tế bào ung thư. Ngoài ra, nghiên cứu còn cho thấy rằng Diệp hạ châu có thể làm chậm sự phát triển của ung thư đại trực tràng và ung thư gan.

6.9. Điều hòa huyết áp

Một số nghiên cứu trên động vật đã chỉ ra rằng Diệp hạ châu giúp thư giãn các mạch máu, hỗ trợ hạ huyết áp và điều hòa huyết áp.

6.10. Bảo vệ gan

Dược liệu này có tác dụng bảo vệ tế bào gan khỏi tác động của các chất độc hại nhờ các thành phần hóa học như Phyllathin, Hypophyllanthin và Triterpen triacontanol. Ngoài ra, Geraniin đã được chứng minh có khả năng kháng virus viêm gan B.

7. Thực hư Diệp hạ châu bảo vệ gan và hỗ trợ điều trị bệnh gan?

Diệp hạ châu đã được biết đến là một dược liệu quý trong việc điều trị các bệnh về gan. Nhiều nghiên cứu đã chứng minh tác dụng của dược liệu này, bao gồm:

7.1. Hỗ trợ điều trị viêm gan

Diệp hạ châu có khả năng ức chế sự phát triển của virus viêm gan và có các chất chống oxy hóa giúp ngăn chặn viêm gan. Nghiên cứu đã chứng minh hiệu quả của Diệp hạ châu trong việc điều trị viêm gan B ở trẻ em và bệnh nhân người lớn.

7.2. Giải độc gan, bảo vệ và tăng cường chức năng gan

Hoạt chất đắng trong Diệp hạ châu như Phyllathin, Hypophyllathin và Triacontanal không chỉ có tác dụng điều trị viêm gan mà còn có khả năng giải độc, tăng cường chức năng gan, đặc biệt tốt cho người bị suy giảm chức năng gan. Các thành phần hóa học trong nó cũng làm gia tăng lượng glutathione – chất bảo vệ gan thường bị thiếu trong trường hợp lạm dụng rượu.

8. Các bài thuốc về Diệp hạ châu

Dân gian từ lâu đã biết sử dụng Diệp hạ châu để tạo ra các bài thuốc chữa bệnh hiệu quả, bao gồm:

8.1. Bài thuốc tiêu độc, giảm đau

Sử dụng Diệp hạ châu tươi rửa sạch, sau đó giã nát cùng với một chút muối. Dùng trực tiếp hỗn hợp này đắp lên vết thương hở hoặc mụn nhọt để giảm đau, tiêu viêm, tiêu độc.

8.2. Bài thuốc chữa viêm đường tiết niệu

Nguyên liệu: 1g Diệp hạ châu, 1g Xuyên tâm liên, 2g nhọ nồi.
Cách thực hiện:
- Rửa sạch các nguyên liệu, sau đó phơi khô dưới bóng dâm.
- Khi đã khô, sắc với nước uống.

8.3. Bài thuốc hoạt huyết

Sử dụng lá và cành cây Diệp hạ châu giã nhỏ, thêm đồng tiện (nước tiểu của bé trai) rồi vắt lấy nước uống. Phần bã sau khi vắt có thể đắp và cột chặt lên vết thương. Nếu có thể, có thể thêm bột Đại hoàng chừng 8-12g.

8.4. Chữa sốt rét

Nguyên liệu: 8g Diệp hạ châu, dây Hà thủ tô, lá mãng cầu tươi, thường sơn, dây gắm mỗi vị 10g; hạt cau, ô mai, dây cóc mỗi loại 4g.
Đem sắc các nguyên liệu với 600ml nước cho đến khi còn 100ml. Chia phần nước này thành 2, uống khi bị sốt rét.

8.5. Điều trị viêm gan, vàng da

Bài 1: Diệp hạ châu 24g, Chi tử 8g, Nhân trần 12g, Hạ khô thảo và Sài hồ mỗi loại 12g. Sắc thuốc uống trong ngày, mỗi ngày 1 tháng, uống liên tục trong 3 tháng.
Bài 2: Diệp hạ châu 30g, Chi tử 12g, mã đề 20g. Sắc mỗi ngày một thang uống hết trong ngày.

8.6. Chữa xơ gan cổ trướng

Diệp hạ châu sao khô 100g sắc nước 3 lần, trộn chung nước sắc đó cùng 150g đường, đun cho cho tới khi đường tan. Chia nước thành nhiều lần uống trong ngày, liệu trình duy trì 30 – 40 ngày.

9. Lưu ý và thận trọng khi sử dụng dược liệu

Theo các chuyên gia, Diệp hạ châu có tác dụng hỗ trợ điều trị bệnh gan hiệu quả. Tuy nhiên, khi sử dụng, cần lưu ý những điều sau:

Có thể gây ra tác dụng phụ như đau bụng, tiêu chảy, đi tiểu đau, đầy bụng khó chịu và buồn nôn.
Có thể tương tác với một số loại thuốc, thực phẩm chức năng hoặc dược liệu khác, vì vậy hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng.
Diệp hạ châu không nên được sử dụng cho phụ nữ mang thai và trẻ em dưới 2 tuổi.
Trong quá trình sử dụng, nếu có bất kỳ biểu hiện bất thường nào, hãy gặp ngay bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn và hỗ trợ.

Hy vọng rằng bài viết này đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về công dụng và cách sử dụng Diệp hạ châu. Để biết thêm thông tin chi tiết, hãy truy cập hefc.edu.vn.

Thông tin được chỉnh sửa bởi HEFC. Xem chi tiết.