Khái niệm dầu mỏ

Dầu mỏ, hay còn được gọi là dầu thô, là một chất lỏng sánh, có màu nâu hoặc màu đục. Dầu mỏ được tìm thấy trong các tầng đất khác nhau trên Trái Đất và chứa nhiều loại hợp chất hidrocacbon đa dạng.

Thành phần của dầu mỏ

Dầu mỏ thường tập trung ở các vùng mỏ dầu sâu trong lòng đất. Một mỏ dầu thường gồm ba lớp:

• Lớp khí:

  Lớp khí ở phía trên được gọi là khí dầu mỏ hoặc khí đồng hành. Lớp khí này chủ yếu là khí metan.

• Lớp dầu lỏng:

  Lớp dầu mỏ nằm giữa lớp khí và lớp nước mặn. Đây là một hỗn hợp phức tạp của nhiều loại hidrocacbon và một số chất khác hòa tan trong dầu.

• Lớp nước mặn:

  Lớp này nằm ở phía dưới đáy lớp dầu mỏ.

Dầu mỏ chứa hàng trăm loại hidrocacbon, bao gồm ankan, xicloankan, và các hidrocacbon thơm (aren). Ngoài ra, dầu mỏ cũng chứa một số lượng nhỏ các chất hữu cơ chứa oxi, nitơ, lưu huỳnh, và các chất vô cơ.

Tính chất vật lý của dầu mỏ

Dầu mỏ có dạng chất lỏng sánh, màu đen, không hòa tan trong nước, nhẹ hơn nước và có mùi đặc trưng.

Dầu mỏ được khai thác ở đâu nhiều nhất?

Việt Nam có các mỏ dầu và khí thiên nhiên tập trung chủ yếu ở thềm lục địa phía Nam. Trữ lượng dự kiến của dầu mỏ và khí thiên nhiên ở Việt Nam là khoảng 3-4 tỷ tấn dầu.

Dầu mỏ ở Việt Nam có hàm lượng lưu huỳnh thấp (dưới 0,5%), nhưng chứa nhiều chất parafin (các hidrocacbon có phân tử khối lớn), làm cho dầu mỏ dễ đông đặc.

Việt Nam đã bắt đầu khai thác dầu mỏ từ mỏ Bạch Hổ từ năm 1986, và kể từ đó, việc khai thác dầu và khí thiên nhiên đã không ngừng mở rộng. Ngoài mỏ Bạch Hổ, Việt Nam còn có các mỏ khác như Đại Hùng, Rạng Đông, Rồng, Lan Tây, và nhiều mỏ khác.

Cách khai thác dầu mỏ

Dầu mỏ thường được tìm thấy dưới các lớp đá trầm tích. Để tìm kiếm và khai thác các mỏ dầu này, nhà địa chất sử dụng các thiết bị đo trọng lực hoặc từ trường để xác định vị trí.

Khi phát hiện mỏ dầu, người ta sử dụng thiết bị khoan để khoan đến vùng chứa dầu. Sau đó, một giếng dầu được tạo ra để đẩy dầu lên bằng ống dẫn. Khi dầu bắt đầu chảy vào giếng, thiết bị khoan được rút lên và một hệ thống bơm được đặt trên miệng giếng.

Trong một số trường hợp, dầu có thể quá đặc và không chảy được. Khi đó, một giếng thứ hai được đào xuống mỏ dầu và hơi nước áp suất cao được phun vào. Hơi nước nóng làm cho dầu mỏ trở nên loãng và áp suất có thể đẩy dầu lên giếng.

Ứng dụng của dầu mỏ

Từ khi khai thác dầu mỏ lần đầu tiên, nó đã trở thành một nguồn năng lượng quan trọng trong cuộc sống chúng ta. Dầu mỏ được sử dụng làm nhiên liệu trong nhiều lĩnh vực:

• Giao thông vận tải: Gần ⅔ nhiên liệu vận tải được sản xuất từ dầu mỏ. Nhiên liệu này bao gồm xăng, dầu diesel, khí hóa lỏng, nhiên liệu máy bay và nhiên liệu hàng hải. Xăng được sử dụng cho ô tô, xe máy, xe tải nhẹ và tàu thuyền, trong khi dầu diesel được sử dụng cho xe buýt, xe tải, xe lửa, thuyền và tàu thủy. Máy bay phản lực và một số loại trực thăng sử dụng dầu hỏa.
• Sản xuất điện: Các nhà máy điện thường sử dụng dầu mỏ hoặc khí đốt tự nhiên để sản xuất điện. Việc sản xuất điện từ dầu mỏ chiếm một tỷ trọng quan trọng trong cung cấp năng lượng của quốc gia.
• Dầu nhớt: Dầu nhớt được làm từ dầu mỏ và được sử dụng trong các loại máy móc. Nó có tác dụng giảm ma sát trong các xe và máy móc công nghiệp.
• Nông nghiệp: Dầu mỏ được sử dụng trong sản xuất amoniac, được sử dụng làm nguồn nitơ trong phân bón. Ngoài ra, các loại thuốc trừ sâu cũng được sản xuất từ dầu mỏ.
• Công nghiệp hóa chất: Các sản phẩm phụ từ dầu mỏ được sử dụng trong phân bón hóa học, sợi tổng hợp, cao su tổng hợp, nylon, nhựa, thuốc diệt côn trùng, thuốc trừ sâu, nước hoa, sơn, và nhiều sản phẩm khác. Các sản phẩm chính từ dầu mỏ bao gồm nhựa, chất tẩy, dầu mỡ, sáp, và nhiều loại sản phẩm khác.

Xem thêm:

• HEFC
• Benzen: Đặc điểm tính chất, cấu tạo và ứng dụng
• Khí metan là gì? Trạng thái tự nhiên, tính chất, ứng dụng và cách điều chế

Tác động của dầu mỏ đến môi trường

Dầu mỏ là một nguồn năng lượng không thể thiếu trong cuộc sống. Tuy nhiên, nó cũng gây ra những tác động tiêu cực đến môi trường:

• Vấn đề ô nhiễm đất và nước: Sự tràn dầu là nguyên nhân chính gây ô nhiễm đất và nước. Tràn dầu thường xảy ra khi xảy ra sự cố như bục ống dẫn dầu, chìm tàu chở dầu, hoặc rạn nứt mối hàn ống dầu.
• Vấn đề tràn dầu: Khi xảy ra sự tràn dầu, dầu sẽ lan ra bờ biển và bờ sông. Nếu không được xử lý kịp thời, dầu sẽ lan rộng và xâm nhập vào đất và nước ngầm, gây ô nhiễm lâu dài. Điều này có thể gây chết chim biển, các sinh vật có vỏ và các loài sống bị dầu phủ lên.

Ngoài ra, sự đốt cháy dầu mỏ cũng gây ô nhiễm không khí, do tạo ra nhiều khí như CO2, SO2,… Sự hoạt động của các phương tiện như xe cộ và máy móc cũng góp phần làm nhiệt đới hóa Trái Đất.

Để giảm thiểu những tác động tiêu cực của dầu mỏ đến môi trường, chúng ta cần đề xuất những giải pháp thiết thực:

• Sử dụng phương tiện hoạt động bằng điện thay vì xăng dầu để giảm lượng khí thải ra môi trường.
• Hạn chế khai thác dầu mỏ ở mức tối thiểu và thay thế bằng nguồn năng lượng sạch như năng lượng mặt trời.
• Trồng cây xanh để bảo vệ môi trường và ngăn chặn thiên tai.
• Sử dụng phao quây thấm dầu, thiết bị thu hồi dầu, và chất phân tán dầu để ngăn chặn tràn dầu trên biển.

Bài tập về dầu mỏ SGK kèm lời giải

Hãy áp dụng những thông tin về dầu mỏ để giải những bài tập sau:

Bài 2 trang 129 SGK Hóa 9

Điền vào những từ thích hợp vào các chỗ trống trong các câu sau:

a) Người ta chưng cất dầu mỏ để thu được …

b) Để thu thêm được xăng, người ta tiến hành … dầu nặng.

c) Thành phần chủ yếu của khí tự nhiên là …

d) Khí dầu mỏ có … gần như khí tự nhiên

Gợi ý đáp án:

a) Người ta chưng cất dầu mỏ để thu được xăng, dầu hỏa và các sản phẩm khác.

b) Để thu thêm được xăng, người ta tiến hành cracking dầu nặng.

c) Thành phần chủ yếu của khí tự nhiên là khí metan.

d) Khí dầu mỏ có thành phần gần như khí tự nhiên.

Bài 3 trang 129 SGK Hóa 9

Để dập tắt xăng, dầu cháy, người ta làm như sau:

a) Phun nước vào ngọn lửa.

b) Dùng chăn ướt trùm lên ngọn lửa.

c) Phủ cát vào ngọn lửa.

Cách làm nào ở trên là đúng? Hãy giải thích.

Gợi ý đáp án:

Cách làm đúng là b và c vì cách làm này ngăn chặn xăng, dầu tiếp xúc với không khí.

Cách làm a là sai vì nước khiến dầu tràn ra mặt nước, gây cháy diện rộng hơn.

Dầu mỏ là một nguồn năng lượng không thể thiếu trong cuộc sống của chúng ta. Tuy nhiên, dầu mỏ lại có những tác động tiêu cực đến môi trường. Vì vậy, để bảo vệ môi trường sống của chúng ta, bảo vệ nguồn năng lượng này, hãy chung tay đưa ra những biện pháp tốt nhất, thiết thực nhất và thực hiện nó.

HEFC cung cấp thông tin chi tiết về dầu mỏ và các nguồn năng lượng khác. Hãy truy cập hefc.edu.vn để tìm hiểu thêm.