Đau thượng vị là tín hiệu đáng chú ý của nhiều bệnh nguy hiểm, đặc biệt là các vấn đề về tiêu hóa. Nếu không được điều trị kịp thời, những bệnh này có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, thậm chí là mất mạng.

1. Đau thượng vị là gì?

Đau thượng vị là cảm giác đau ở vùng trên rốn, dưới xương ức và giữa hai bên xương sườn. Cơn đau có thể kéo dài hoặc xuất hiện đột ngột, thỉnh thoảng, hoặc có thể gắp gục, thậm chí đau nhói phía sau lưng.

Vùng thượng vị chứa nhiều cơ quan quan trọng như dạ dày, ruột thừa, tuyến mật, tuyến tụy… Do đó, cơn đau ở vùng này có thể là dấu hiệu của nhiều bệnh lý khác nhau, đặc biệt là các bệnh về tiêu hóa.

2. Biểu hiện của đau thượng vị

Tình trạng đau ở vùng bụng trên rốn có thể có các triệu chứng sau:

• Cơn đau có tính chất cấp tính, có thể xuất hiện đột ngột.
• Đau bụng kéo dài, cơn đau xuất hiện trong thời gian dài.
• Cơn đau ngày càng trở nên tăng tần suất và mức độ: Khi bệnh trở nặng hơn, cơn đau thường dữ dội, có những trường hợp người bệnh phải nhập viện khẩn cấp vì đau đến mồ hôi.
• Cảm giác nóng rát vùng thượng vị thường đi kèm với triệu chứng đau: Cảm giác này thường xảy ra sau khi ăn nhiều, ăn những thức ăn cứng, uống cà phê hoặc ăn những món chua…
• Cảm giác đau lan dần lên ngực, có thể có cảm giác nóng rát.
• Cảm giác đầy bụng, khó tiêu, căng tức vùng thượng vị, có cảm giác như có hơi bên trong bụng.
• Đau bụng, ợ hơi, ợ chua, rát ở ngực và cổ họng.
• Ăn kém, thường buồn nôn và nôn.

3. Đau thượng vị cảnh báo những bệnh lý gì?

Tình trạng này là dấu hiệu cảnh báo cho nhiều bệnh lý về tiêu hóa bao gồm: viêm loét dạ dày, trào ngược dạ dày-thực quản, viêm hang vị, xuất huyết dạ dày… Dựa vào tính chất của cơn đau, hướng lan truyền, diễn tiến và các triệu chứng khác, người bệnh có thể phần nào dự đoán được nguyên nhân gây ra cơn đau ở vùng thượng vị.

3.1. Đau dạ dày (do tổn thương, viêm loét)

Đau dạ dày là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra đau thượng vị. Cơn đau dữ dội thường xuất hiện khi đói hoặc sau khi ăn no. Ngoài ra, người bệnh còn có triệu chứng ợ chua, ợ hơi, buồn nôn, nôn, bụng khó chịu.

Bệnh đau dạ dày thường do tổn thương, viêm hoặc loét tại dạ dày. Nguyên nhân bao gồm thói quen ăn uống không điều độ, bỏ bữa; ăn nhiều đồ chua, đồ ăn chế biến, thức ăn chứa nhiều dầu mỡ; uống rượu bia thường xuyên; sử dụng quá nhiều thuốc giảm đau; căng thẳng và lo lắng kéo dài…

Viêm loét dạ dày và tá tràng mạn tính có thể gây hẹp môn vị. Đau bụng âm ỉ thường xuất hiện sau khi ăn, người bệnh khó tiêu, chán ăn, không cảm giác đói, dần dần sẽ suy kiệt. Nếu không được điều trị, viêm loét có thể dẫn đến ung thư dạ dày.

3.2. Trào ngược dạ dày-thực quản

Acid dạ dày trào ngược lên thực quản gây nên đau vùng thượng vị, đau ở ngực và cổ họng.

3.3. Thủng dạ dày gây đau thượng vị

Thủng dạ dày gây ra cơn đau như bị dao đâm, bụng cứng. Người bệnh cần được đưa đi cấp cứu ngay tại cơ sở y tế uy tín. Nếu thủng vào mạch máu, tình trạng mất máu có thể gây sốc và nguy hiểm tính mạng nếu không được phẫu thuật kịp thời.

3.4. Các bệnh lý của gan-mật

Các bệnh lý liên quan đến gan-mật cũng có thể gây ra đau ở vùng bụng trên rốn. Cụ thể:

• Cơn đau quặn mật: Xuất hiện ở hạ sườn bên phải hoặc vùng thượng vị, lan lên vai hoặc sau lưng, có thể kèm theo triệu chứng nôn.
• Viêm túi mật cấp: Gây đau ở vùng thượng vị, sốt, vàng da…
• Áp-xe gan: Đau chủ yếu ở vùng dưới sườn phía bên phải, nếu ổ áp-xe nặng, cơn đau có thể lan rộng cả vùng thượng vị và bụng. Ngoài ra, người bệnh còn có những triệu chứng khác như sốt rét, tăng kích cỡ gan, đau ở vùng sườn, có thể nhiễm khuẩn huyết, sốc nhiễm khuẩn.

3.5. Đau thượng vị do viêm tụy

Với bệnh viêm tụy cấp, cơn đau bụng xuất hiện liên tục, dữ dội kèm theo buồn nôn, chướng bụng, có thể có sốt. Trong khi đó, viêm tụy mạn gây ra cơn đau âm ỉ kéo dài, người bệnh có triệu chứng kém hấp thu, suy dinh dưỡng.

3.6. Bệnh lý tiêu hóa khác

Ngoài những bệnh đã nêu, tình trạng đau thượng vị có thể là dấu hiệu cho những bệnh lý tiêu hóa khác như:

• Ngộ độc thức ăn: Cơn đau xuất hiện đột ngột, người bệnh có triệu chứng buồn nôn, nôn, chướng bụng kèm theo tiêu chảy. Cơn đau sẽ giảm sau khi nôn hoặc điều tiết.
• Nhiễm trùng, nhiễm độc tiêu hóa: Cơn đau lan tỏa khắp bụng, sốt cao, phân lỏng kèm theo máu hoặc nhầy, có thể gây nhiễm trùng huyết, sốc nhiễm trùng.
• Viêm ruột thừa: Cơn đau xuất hiện ban đầu ở vùng thượng vị kèm theo sốt nhẹ, sau đó di chuyển xuống hố chậu bên phải.

3.7. Đau thượng vị do bệnh lý ngoài đường tiêu hóa

Các vấn đề không bình thường tại các cơ quan phía trên ổ bụng cũng có thể là nguyên nhân gây đau thượng vị. Điều này bao gồm các vấn đề ở tim, phổi, màng phổi, cơ hoành, cơ ngăn cách, … Ở bệnh nhân suy tim nặng, sự phình to của gan và áp lực máu có thể gây đau ở vùng thượng vị. Những người bị thiếu máu cơ tim ở vùng sau dưới có thể bị đau ở vùng trên rốn (thay vì đau ở vùng ngực bên trái) kèm theo khó thở, thậm chí có thể ngất xỉu.

Cơn đau ở vùng thượng vị cũng là dấu hiệu của các bệnh viêm phổi dưới, viêm màng phổi phía hoành, áp-xe phổi, viêm hoặc áp-xe trung thất, cơ hoành,… Tình trạng tổn thương ở các bộ phận lân cận có thể khiến các dây thần kinh kích thích và gây đau, và người bệnh có thể có các triệu chứng tiêu hóa tương tự. Vì vậy, có thể dễ dàng nhầm lẫn các cơn đau gây ra bởi các bệnh lý khác với bệnh lý tiêu hóa, nhất là khi người bệnh có thêm triệu chứng ợ hơi, ợ chua, buồn nôn và nôn. Điều này có thể dẫn đến biến chứng nghiêm trọng.

4. Xử lý đau thượng vị như thế nào?

Khi gặp các triệu chứng đau thượng vị, đặc biệt là những cơn đau dữ dội, người bệnh cần đến cơ sở y tế uy tín để được khám và điều trị. Chậm trễ trong việc khám và điều trị có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm, thậm chí đe dọa tính mạng. Dựa vào kết quả khám và các xét nghiệm cần thiết, bác sĩ sẽ đưa ra chẩn đoán chính xác về nguyên nhân gây ra đau ở vùng thượng vị, từ đó có phương pháp điều trị hiệu quả và phù hợp.

Sau khi đã xác định được nguyên nhân và tình trạng bệnh, người bệnh cần tuân theo các chỉ dẫn của bác sĩ để điều trị thành công. Ngoài ra, người bệnh cần tham khảo ý kiến từ bác sĩ để có chế độ ăn uống và sinh hoạt lành mạnh, làm bổ sung cho liệu pháp điều trị và đảm bảo sức khỏe cho bản thân. Hơn nữa, mỗi người cần thực hiện các cuộc nội soi định kỳ hàng năm để phát hiện sớm các bệnh lý về tiêu hóa.

Tình trạng đau thượng vị là dấu hiệu của nhiều bệnh lý về tiêu hóa. Đây là triệu chứng gây khó chịu và tiềm ẩn nhiều nguy cơ cho sức khỏe. Vì vậy, người bệnh cần đi khám và điều trị kịp thời để tránh những biến chứng nguy hiểm.

Paragraph edited by: HEFC