Giới thiệu

Trước kỷ niệm 1000 năm Thăng Long, bài viết dưới đây sẽ trình bày về thành phố Hà Nội xưa – Thăng Long. Chúng ta sẽ tìm hiểu về di sản văn hóa và lịch sử của Thăng Long qua các thời kỳ.

Đất thiêng Thăng Long

Khi Vua Lý Thái Tổ chuyển đô từ Hoa Lư về Đại La, khu vực này được vua đặt tên là Kinh thủy Thăng Long. Kinh thủy bao gồm hai phần chính: Kinh đô và Đô thành. Kinh đô là nơi vua cư trú, được bao quanh bởi tường thành và có bốn cửa chính: Bắc, Đông, Nam và Tây. Đô thành là nơi dân cư sinh sống xung quanh Kinh đô với các phố, khu phố. Đô thành được bảo vệ bởi thành Đại La, có năm cửa ô: Ô Cầu Giấy, Ô Quan Trường, Ô Chợ Dừa, Ô Đông Mác và Ô Cầu Đền.

Thăng Long đã đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của đất nước, với giao thông thuận lợi và sự phát triển thương mại. Kinh thủy Thăng Long đã trở thành nơi tập trung của anh hùng và danh nhân, từ thời đại này đến thời đại khác, để dẫn dắt và bảo vệ toàn dân. Kinh thủy Thăng Long trở thành biểu tượng của dân tộc Việt Nam. Trong bài hát “Thăng Long hành khúc” của nhà tiên tri, nhạc sĩ Văn Cao có câu “…Thăng Long ngày xưa, Thăng Long ngày nay xây dựng ánh vinh quang bằng chí khí anh hùng, gần xa hò hát: Thăng Long, Thăng Long Thành…”

Sự phát triển của Thăng Long

Dân tộc đã tôn kính Kinh thủy Thăng Long vô biên. Hai từ “Thăng Long” đã trở thành một biểu hiện linh thiêng, là linh hồn đầy uy lực của người Việt. Dân tộc ta tự hào về “Thăng Long”, chỉ cần nghe hai từ “Thăng Long” là đủ khiến kẻ thù sợ hãi.

Năm 1831, Vua Minh Mạng đổi tên Đô thành Thăng Long thành Đô thành Hà Nội và được đặt vị trí uy nghi và giao thông thuận lợi. Đêm về, vẫn thấy những đám mây vàng như con rồng đang bay trên trời. Đô thành Hà Nội ôm trọn Kinh thủy Thăng Long như giữ một vật báu, tồn tại mãi mãi.

Nam Thăng Long ở Bắc Hà Nội?

Từ năm 1955 đến nay, trong thành phố Hà Nội đã có nhiều công trình được đặt tên là Thăng Long như: Thuốc lá Thăng Long, Kim khí Thăng Long, Vận tải Thăng Long, Vang Thăng Long, Cầu Thăng Long, Sông Đà Thăng Long, xi măng Thăng Long, Bia Thăng Long… Những công trình này đều mang tên “Thăng Long” để tạo thương hiệu cho mình.

Việc sử dụng tên “Thăng Long” là tài sản để tạo ra sự giàu có và phát triển bổ sung. Tuy nhiên, trong khi những công trình này ngày càng phồn thịnh, Kinh thủy Thăng Long xưa ngày càng thoái trào. Đến nỗi mọi người không còn biết Thăng Long xưa ở đâu nữa.

Có lẽ những người sau này đã nhìn thấy một công trình dài, uốn lượn trải qua sông Hồng mang tên Thăng Long, và tưởng rằng đó là Thăng Long cổ xưa, là con rồng vàng chính hiệu, để sử dụng như một tiêu chuẩn cho các công trình khác (mặc dù công trình Cầu Thăng Long nằm ở vĩ độ Bắc 0,31 của Kinh thủy Thăng Long). Từ sân bay Nội Bài, qua khu công nghiệp có tên là “Bắc Thăng Long”, qua cầu Thăng Long, người ta gặp một cổng chào lớn vào bậc nhất nước Việt, thiết kế theo kiểu cổng Khải Hoàn Môn của Paris. Trên cổng có 16 con ngựa nước đang đi bay lên trời, dưới có chữ: “Khu Đô Thị Nam Thăng Long”. Du khách dự kỷ niệm 1000 năm Thăng Long – Hà Nội sẽ hiểu lầm rằng Kinh thủy Thăng Long cách đây 1000 năm nằm ngay tại vị trí của cái cầu mang tên “Thăng Long” ngày nay!

Người tạo ra cái tên: “Khu đô thị Nam Thăng Long” đã quên rằng đó là di sản văn hóa. Những “vật” như thành, sông, hồ ở đây đều là dấu ấn của lịch sử và được tổ tiên đặt cho những cái tên có hồn, rất văn chương và lãng mạn như Thành Thăng Long, hồ Hoàn Kiếm, cầu Thê Húc… Khi đặt tên Khu đô thị là Nam Thăng Long, tác giả quên đi “vật cầu” dẫn đến Thăng Long mất “vật”. Có lẽ các vị bây giờ cũng không biết Thăng Long chính hiệu nằm ở đâu nữa. Một khu đô thị lớn, hiện đại, đầu tư rất lớn, nằm ở vị trí kiêu hãnh nhất của Hà Nội ngày nay, lại dựa vào một công trình đầu tư nhỏ hơn rất nhiều là cái cầu Thăng Long. Một công trình vĩnh cửu lại dựa vào một công trình bán vĩnh cửu, tuổi thọ thiết kế của cầu Thăng Long là 100 năm, nó đã tồn tại 30 năm, sau 70 năm nữa cầu Thăng Long sẽ bị thanh lý, khu đô thị mất “vật” sẽ bị xóa sổ theo chắc?

Người ta cố gắng mượn tên “Thăng Long” vào thương hiệu của mình một cách không tự nhiên. Nếu các công trình ở đây có chất lượng cao, đẹp và tiện lợi, và có phương thức quản lý tốt, thì tên gì cũng trở nên nổi tiếng, được ngưỡng mộ và đánh giá cao!

Vùng đất này có những đặc sản như đào, quất, ổi. Đã có Xuân Đỉnh, Xuân La, sao không đặt là Xuân Đào, Xuân Quất, Xuân Ổi chẳng hạn. Thay vì đặt một cái tên khiến người ta thấy vô nghĩa và lộn xộn, hãy đặt tên theo cách thể hiện đúng văn hóa và lãng mạn như thành Thăng Long, hồ Hoàn Kiếm, cầu Thê Húc…

Kết luận

Nam Thăng Long lại ở Bắc Hà Nội! Với sự nhầm lẫn này, có lẽ sau một thời gian nữa, từ Thượng Đình đến Ngã Tư Sở, nhà máy thuốc lá Thăng Long có thể sẽ được xây dựng thành một khu đô thị mới mang tên “Bắc Thăng Long”. Mình chưa xác định rằng mình đang ở đâu trên mảnh đất này, và mình không xứng đáng để mượn vốn quý từ tổ tiên để lại.

HEFC đã chỉnh sửa bài viết này. Đọc thêm tại HEFC.