Rừng đóng một vai trò vô cùng quan trọng trong cuộc sống của chúng ta và gắn bó với tất cả mọi người. Tuy nhiên, trong thực tế, không phải ai cũng hiểu rõ về các loại rừng hiện có và vai trò của chúng. Trong bối cảnh môi trường đang bị đe dọa và thảm họa thiên tai ngày càng gia tăng, việc bảo tồn và phát triển rừng phòng hộ trở nên càng thêm cần thiết.

1. Rừng phòng hộ là gì?

Rừng phòng hộ là loại rừng được sử dụng để bảo vệ và bảo vệ đất, chống xói mòn, chống sa mạc hóa, hạn chế thiên tai, điều hòa khí hậu, bảo vệ môi trường và hạn chế xâm nhập mặn. Rừng phòng hộ được chia thành nhiều loại khác nhau, bao gồm rừng phòng hộ đầu nguồn, rừng phòng hộ chắn gió, chắn cát bay, rừng phòng hộ chắn sóng, lấn biển và rừng phòng hộ bảo vệ môi trường sinh thái. Tùy thuộc vào từng loại rừng mà chúng có các chức năng khác nhau và được xây dựng ở vị trí khác nhau.

2. Phân loại rừng phòng hộ

Dựa theo vị trí:

• Rừng phòng hộ đầu nguồn: Nhằm điều tiết nguồn nước và bảo vệ đất, chống lũ lụt, giảm xói mòn. Các rừng phòng hộ đầu nguồn thường được xây dựng trên các đồi núi có độ dốc cao và yêu cầu có cấu trúc hỗn hợp, nhiều tầng, với độ che phủ tán rừng từ 0,6 trở lên.

• Rừng phòng hộ ven biển: Có mục đích chống gió hạn, chắn cát bay, ngăn chặn sự xâm mặn và chắn sóng lấn biển, bảo vệ các công trình ven biển.

• Rừng phòng hộ bảo vệ môi trường sinh thái: Nhằm điều hòa khí hậu, chống ô nhiễm môi trường trong khu dân cư, khu đô thị và khu du lịch.

Dựa theo mức độ xung yếu:

• Rất xung yếu.

• Xung yếu.

3. Chức năng của rừng phòng hộ

Rừng phòng hộ đóng vai trò rất quan trọng đối với con người và môi trường sống của các sinh vật. Chúng có sức ảnh hưởng lớn đến quá trình tồn tại và phát triển của trái đất, bao gồm:

• Điều tiết nguồn nước, hạn chế lũ lụt, cung cấp nước cho các dòng chảy và hồ trong mùa khô, bảo vệ đất, hạn chế bồi lấp lòng sông và hồ.

• Chắn gió, chắn cát bay để bảo vệ xóm làng, ruộng đồng, đường giao thông.

• Chắn sóng, lấn biển để bảo vệ công trình ven biển và cố định bùn cát để hình thành đất mới.

• Bảo vệ môi trường sinh thái trong các khu dân cư, khu đô thị, khu du lịch.

Mất rừng phòng hộ hoặc giảm diện tích sẽ gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng. Môi trường sống tự nhiên của động thực vật sẽ bị mất, gây rối hệ sinh thái. Không còn rừng để giữ nước, lũ lụt sẽ tăng và không theo quy luật, khiến con người mất nhà cửa, ruộng đồng và tài nguyên. Ở các đô thị, phố xá sẽ bị ngập lụt, ảnh hưởng đến sinh hoạt và giao thông. Rõ ràng, rừng phòng hộ đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với đời sống con người và các hệ sinh thái khác.

4. Quy định về rừng phòng hộ

Nguyên tắc phát triển, sử dụng rừng phòng hộ

Việc phát triển và sử dụng rừng phòng hộ được quy định tại Luật bảo vệ và phát triển rừng năm 2004 dựa trên các nguyên tắc sau:

• Rừng phòng hộ đầu nguồn phải được xây dựng thành rừng tập trung, liền vùng, nhiều tầng.

• Rừng phòng hộ chắn gió, chắn cát bay, chắn sóng, lấn biển, bảo vệ môi trường phải được xây dựng thành các đai rừng phù hợp với điều kiện tự nhiên ở từng vùng.

• Kết hợp sản xuất lâm nghiệp, nông nghiệp, ngư nghiệp, kinh doanh cảnh quan, du lịch sinh thái, khai thác lâm sản và các lợi ích khác của rừng phòng hộ phải tuân thủ quy chế quản lý rừng.

Phân cấp rừng phòng hộ

Thẩm quyền thành lập khu rừng phòng hộ được quy định tại Luật lâm nghiệp năm 2017 như sau:

• Thủ tướng Chính phủ quyết định thành lập khu rừng đặc dụng, khu rừng phòng hộ có tầm quan trọng quốc gia hoặc nằm trên địa bàn nhiều tỉnh.

• Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định thành lập khu rừng đặc dụng, khu rừng phòng hộ tại địa phương không thuộc trường hợp quy định trên.

• Công tác quản lý rừng phòng hộ được thực hiện theo quy chế quản lý rừng.

Tổ chức quản lý rừng phòng hộ

Tổ chức quản lý rừng phòng hộ được quy định tại Luật bảo vệ và phát triển rừng 2004 như sau:

• Các khu rừng phòng hộ đầu nguồn có diện tích từ 5.000 ha trở lên hoặc rừng phòng hộ chắn gió, chắn cát bay, chắn sóng, lấn biển có diện tích từ 3.000 ha trở lên phải có Ban quản lý.

• Các khu rừng phòng hộ không thuộc quy định trên được giao cho tổ chức kinh tế, hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng dân cư, đơn vị vũ trang trên địa bàn để quản lý.

• Việc quản lý, sử dụng rừng sản xuất và đất đai trong khu rừng phòng hộ được quy định tại Luật bảo vệ và phát triển rừng.

• Việc khai thác lâm sản trong rừng phòng hộ phải tuân thủ quy chế quản lý rừng, đảm bảo duy trì khả năng phòng hộ bền vững của rừng.

HEFC đã chỉnh sửa bài viết này. Xem thêm thông tin tại HEFC.