Nhận thức (Perception)

Định nghĩa

Nhận thức (Perception) được hiểu là quá trình cá nhân tổ chức và giải thích những ấn tượng và cảm giác của mình để hiểu ý nghĩa của một tình huống cụ thể trong thực tế.

Bản chất

– Nghiên cứu về nhận thức đã chỉ ra rằng mỗi cá nhân có thể nhìn nhận và hiểu một vấn đề theo nhiều cách khác nhau.

– Thực tế là không ai nhận thấy được hiện thực một cách hoàn toàn chính xác. Chúng ta chỉ tạo ra một diễn giải về thứ chúng ta nhìn thấy và gọi nó là hiện thực.

– Ví dụ, khi chúng ta thấy hai nhân viên đang cãi vã quyết liệt tại nơi làm việc, hai người khác nhau có thể nhận thức về tình huống này theo cách khác nhau.

Tôi có thể cho rằng việc hai nhân viên này cãi nhau như vậy không phù hợp trong một công ty. Tuy nhiên, bạn có thể cho rằng việc cãi nhau này không có gì xấu, mà thậm chí nên khuyến khích để mọi người hiểu nhau hơn.

Các yếu tố ảnh hưởng đến nhận thức

Có ba nhóm yếu tố ảnh hưởng đến nhận thức của cá nhân:

– Thứ nhất, đặc điểm cá nhân.

Khi cá nhân nhìn vào một đối tượng và cố gắng giải thích những gì mình nhìn thấy, diễn giải đó phụ thuộc vào những đặc điểm cá nhân của người nhìn thấy.

Các đặc điểm cá nhân bao gồm thái độ, tính cách, động cơ, lợi ích, kinh nghiệm trong quá khứ, kỳ vọng, trình độ chuyên môn, văn hoá…

Ví dụ, nếu bạn có kiến thức về âm nhạc, khi bạn nghe một bản nhạc giao hưởng, bạn có thể cảm nhận được sự đẹp của bản nhạc đó. Ngược lại, nếu tôi không biết gì về âm nhạc, tôi sẽ không thể cảm nhận được sự hấp dẫn của nhạc giao hưởng đó.

Hoặc, bạn có thể thích một lớp học ít sinh viên vì bạn thích hỏi nhiều câu hỏi. Trong khi đó, tôi lại thích lớp có nhiều sinh viên vì tôi ít khi đặt câu hỏi và không thích tranh luận.

– Thứ hai, đặc điểm của đối tượng được nhận thức.

Đặc điểm của đối tượng cũng có thể ảnh hưởng đến cách chúng ta nhận thức về nó.

Những người nổi bật có khả năng thu hút sự chú ý hơn trong một nhóm so với những người ít nổi bật. Những đối tượng được sắp xếp gần nhau sẽ được nhận thức cùng nhau hơn so với khi chúng đứng riêng lẻ.

– Thứ ba, môi trường và ngữ cảnh cụ thể cũng ảnh hưởng đến nhận thức của cá nhân.

Môi trường trong đó chúng ta quan sát các đối tượng hoặc sự kiện cũng là yếu tố quan trọng.

Thời điểm, địa điểm, ánh sáng, nhiệt độ và bất kỳ yếu tố ngữ cảnh nào khác cũng có thể ảnh hưởng đến quá trình nhận thức.

Ví dụ, một phụ nữ xinh đẹp, ăn mặc sang trọng khi đi vào một sàn nhảy vào buổi tối, chúng ta có thể nghĩ cô ta không tốt. Tuy nhiên, trong một ngữ cảnh khác, khi cô gái này đi vào một tòa nhà cao ốc vào buổi sáng thứ hai, chúng ta có thể nhìn nhận cô ta như một nữ doanh nhân thành đạt.

(Tài liệu tham khảo: Cơ sở hành vi của cá nhân trong tổ chức, Tổ chức giáo dục Topica)

_________

HEFC: Để biết thêm thông tin về tầm quan trọng của nhận thức và cách nó ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày của chúng ta, truy cập HEFC tại hefc.edu.vn.