Gõ thuyền đã có nhịp trăng cao

Bức tranh tưởng không tưởng

Những ngư dân đi đánh cá chỉ cần hát lên, gọi cá vào lưới, thật lãng mạn và thơ mộng. Đặc biệt, công việc đi đánh cá trên con thuyền trở nên thú vị hơn bởi vầng trăng đã biến nó thành một bản nhạc, một nhịp để lao động trở nên sinh động hơn. Vũ trụ không phải là kẻ đối đầu với con người, mà trở thành người bạn đồng hành của họ, đã hoà nhập vào cuộc sống và công việc của người lao động. Nghệ thuật nhân hóa trong câu thơ “Gõ thuyền đã có nhịp trăng cao” đã thể hiện rõ điều đó.

Làm chủ của cuộc sống mới

Có ai đó từng cho rằng, một trong những nguồn gốc quan trọng của thơ ca là đời sống lao động của nhân dân. Đúng như vậy, bài thơ “Đoàn thuyền đánh cá” của Huy Cận đã được tạo nên từ nhịp sống lao động hăng say, giàu sức sống của những người dân vùng chài. Qua bài thơ này, người đọc có thể cảm nhận được vẻ đẹp và sự hòa hợp giữa con người và thiên nhiên trên nền tảng lộng lẫy, tráng lệ của biển cả. Đoạn thơ sau là minh chứng điển hình cho điều đó:

“Thuyền ta lái gió với buồm trăng
…
Nuôi lớn đời ta tự buổi nào.”

Bài thơ được sáng tác trong chuyến công tác của Huy Cận tại vùng mỏ Hòn Gai, Quảng Ninh vào năm 1958, và nó đã được truyền cảm hứng từ cuộc sống lao động trong quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc tự do. Với ý nghĩa đó, bài thơ “Đoàn thuyền đánh cá” là một bản hùng ca, ca ngợi tinh thần làm chủ, niềm vui và niềm tin của con người lao động trong giai đoạn đầu xây dựng đất nước.

Đánh bắt từ sức mạnh vũ trụ

Ba khổ thơ trên nằm giữa bài thơ. Bắt đầu bằng hình ảnh hoàng hôn trên biển và những con thuyền đi đánh cá ra khơi. Người dân vùng chài đến biển lớn với tinh thần lao động hăng say và tâm hồn khỏe mạnh “Câu hát căng buồm cùng gió khơi”. Biển cả bao la và giàu có mở lòng đón những ngư dân:

Ra đậu dặm xa dò bụng biển
Dàn đan thế trận lưới vây giăng

Thời đại con người còn nhỏ bé và đơn độc trước sức mạnh bí ẩn của biển cả đã qua rồi. Con người mang trong mình lòng quyết định và tinh thần làm chủ. Biển thu hẹp lại trước sự ra đậu xa, dàn trận lưới và việc tìm tòi, khám phá của con người. Họ ra những vùng biển xa để khám phá thiên nhiên và tận dụng tài nguyên. Họ là những người lính trong trận đánh bắt cá này.

Hãy hát lên biển cả

Hãy hát lên khi ra khơi, hát cho cuộc hành trình và những người lao động. Hãy hát để tôn vinh sự giàu đẹp của biển cả:

“Cá nhụ cá chim cùng cá đé
Cá song lấp lánh đuốc đen hồng”

Các loài cá được kể tên như cá nhụ, cá chim, cá đé, cá song đã tạo nên sự phong phú, giàu có của biển. Biển không chỉ giàu mà còn rất đẹp. Cá song lấp lánh đuốc đen hồng. “Cái đuôi em quẫy trăng vàng chóe”. Dưới ánh trăng, cá song quẫy mặt nước. Thân cá có màu hồng lấp lánh như ánh sáng chuyển động dưới ngọn đuốc. Hình ảnh ấy đã truyền cảm hứng cho nhà thơ Chế Lan Viên viết nên câu thơ tài tình: “Con cá song cầm đuốc dẫn thơ về”. Có thể nói, với hình ảnh cá song, hai nhà thơ không chỉ gặp nhau ở sức liên tưởng mà còn “cùng chí hướng” ở cảm hứng sáng tác: nghệ thuật cảm hứng từ hiện thực, từ cuộc sống lao động của quần chúng nhân dân.

Hãy nhìn lên bầu trời đầy sao

Đêm thở sao lùa nước Hạ Long. Hình ảnh này là sự kết hợp tưởng chừng không tưởng giữa đêm thư giãn và thủy triều lên xuống tạo ra hơi thở của đêm. Những ngôi sao trên bầu trời phản chiếu trên mặt nước biển, trôi dạt trên đỉnh sóng triều đập vào bãi cát. Chúng ta có thể ví như việc “lùa nước Hạ Long”. Sao cùng nước xuất hiện và tồn tại trong nhịp thở của đêm.

Thiên nhiên nối những miền không gian lại với nhau, tạo nên một bức tranh tưởng chừng không tưởng, tráng lệ và kỳ ảo.

Tiếng hát của ngư dân gọi cá

Tiếng hát theo những người dân chài trong suốt chuyến hành trình và giờ đây tiếng hát cất lên là để gọi cá vào lưới:

“Ta hát bài ca gọi cá vào
Gõ thuyền đã có nhịp trăng cao”

Người dân gọi cá bằng tiếng hát và trăng tạo ra nhịp gõ. Động tác đánh cá bình thường bỗng trở nên đẹp đẽ, lạ thường. Trăng lên cao dần từng lúc, trăng tan vào nước biển, vỗ vào mạn thuyền tạo thành nhịp gõ hay con thuyền đang lướt dập dềnh bồng bềnh giữa biển khơi như chạm vào ánh trăng, tạo ra nhịp.

Công việc đánh bắt cá từ trước đây khó nhọc bỗng trở nên thú vị, lãng mạn. Từ sự giàu đẹp của biển, chúng ta suy ngẫm về lòng biển bao dung.

Biển cả như lòng mẹ

Nhà thơ Huy Cận đã rất tài tình khi so sánh lòng biển với “lòng mẹ”. Biển cả dữ dội và bao la cũng như lòng biển thâm sâu không còn là điều kỳ bí hay đáng sợ nữa. Với nhà thơ, lòng biển mênh mông, rộng lớn, đầy cá như tấm lòng mẹ bao la, bao dung.

Lòng biển là một nguồn cảm hứng vô tận, đã “nuôi lớn đời ta tự buổi nào”. Câu thơ này là một khúc tâm tình chân thành dành cho biển thân yêu, là lời cảm ơn biển cả, biển cả vừa bao la mà lại tràn đầy tình yêu thương.

Cùng đi vào thế giới của HEFC tại hefc.edu.vn để khám phá thêm nhiều kiến thức bổ ích và những câu chuyện thú vị về giáo dục!