Sản Xuất Giấy Dó

Giấy dó là một loại giấy đặc biệt được sản xuất từ vỏ cây dó, như dó giấy và dó liệt. Đây là quy trình thủ công được kế thừa qua nhiều thế hệ ở một số làng nghề ở Việt Nam. Giấy dó được sử dụng rộng rãi trong mỹ thuật dân gian Việt Nam, đặc biệt là để làm giấy điệp cho tranh Đông Hồ hoặc lưu giữ các tài liệu. Đặc điểm nổi bật nhất của giấy dó là độ bền theo thời gian.

Quá trình sản xuất giấy dó thủ công không sử dụng axít hoá chất. Đầu tiên, vỏ cây dó được nấu và ngâm trong nước vôi trong ba tháng. Sau đó, vỏ đen được bóc bỏ và cây dó được giã bằng cối và chày. Chất nhầy từ cây mò (chi Clerodendrum) được sử dụng để tạo hỗn hợp kết dính, hay còn gọi là “huyền phù”. Hỗn hợp này được pha với nước theo độ lỏng hoặc đặc tùy theo loại giấy. Bằng cách sử dụng “liềm seo” (khuôn có mành trúc, nứa hoặc dây đồng ken dày), người thợ sẽ chao đi chao lại trong bể bột dó để seo giấy. Lớp bột dó trên liềm sẽ trở thành tờ giấy dó sau khi qua các công đoạn ép, phơi, sấy, nén hoặc cán phẳng. Xơ dó sẽ kết lại với nhau, tạo thành một tờ giấy dó với cấu trúc giống mạng nhện nhiều lớp. Điều này khiến tờ giấy trở nên xốp và rất nhẹ. Cuối cùng, tờ giấy sẽ được phơi hoặc sấy khô.

Đặc Tính Lý Hóa Của Giấy Dó

Giấy dó có đặc tính xốp nhẹ, bền dai, không mờ khi viết vẽ, ít bị mối mọt, không dòn gãy và không bị ẩm nát. Giấy dó có cấu trúc sợi, với các xơ sợi li ti cố kết với nhau như mạng nhện. Giấy dó không tuân theo thứ tự sợi ngang, dọc như tấm lụa dệt, mà theo dạng chuyển động đa chiều. Trọng lượng riêng của giấy dó chỉ bằng khoảng một nửa so với các loại giấy sản xuất công nghiệp.

Giấy dó Yên Thái đã được xuất khẩu sang nhiều quốc gia trên thế giới và được khách hàng đánh giá cao. Các hoạ sĩ người Pháp đã sử dụng giấy dó Yên Thái (khổ lớn) để vẽ tranh bằng mực tàu theo phong cách tranh cổ điển phương Đông. Một số bảo tàng ở châu Âu cũng đã sử dụng giấy dó để lót bồi phía sau các bức tranh. Với khả năng chống ẩm cao, giấy dó giúp bảo quản các tác phẩm nghệ thuật khỏi mốc và ẩm mốc.

Lịch Sử Sản Xuất Giấy Dó

Nguyên liệu chính để sản xuất giấy dó ở vùng Kinh Bắc và Hà Nội là cây dó giấy. Một số nơi khác còn sử dụng cây dướng và cây dó liệt. Cây dó giấy, với tên khoa học Rhamnoneuron balansae, thuộc họ Trầm Thymelaeaceae, là một loại cây nhỏ trong nhóm cây gỗ lớn. Cây có chiều cao từ 8-12m, đường kính thân nhỏ hơn hoặc bằng 20cm, và cành non phủ đầy lông. Lá mọc cách nhau, có hình trứng thuôn với chiều dài từ 10-20cm, chiều rộng 3-3.5cm, đầu lá thót nhọn, mỏng, mặt trên có lông ngắn và mặt dưới có 20-25 đôi gân gần hết là song song với nhau. Hoa có màu trắng, thơm, và hình chùy thưa dài hơn lá. Quả của cây có hình trứng và khi khô không tự nở.

Các Loại Giấy Dó

Giấy dó sản xuất tại làng An Cốc (Hà Tây) có bảy loại:

• Giấy phương
• Giấy trúc
• Giấy khay
• Giấy để tạo giấy sắc
• Giấy vua phê
• Giấy hành ri
• Giấy dó bìa

Tại Hà Nội, các loại giấy dó gồm:

• Giấy sắc (Nghĩa Đô)
• Giấy moi, giấy phèn (Triều Khúc, Yên Thái)
• Giấy xề (làng Kẻ Cót hay làng Cót)

Ứng Dụng Của Giấy Dó

Giấy dó được sử dụng trong nhiều lĩnh vực, bao gồm:

• In sách: trước kia, người Việt sử dụng công nghệ in giấy bản trên ván gỗ. Ngày nay, công nghệ in phun hoặc in laser được sử dụng.
• Ghi chú: giấy dó thích hợp với việc sử dụng bút lông.
• Vẽ tranh dân gian.
• Đồ chơi Trung Thu.
• Vàng mã.
• Làm quạt.
• Bao bì.
• Giấy chống ẩm.
• Sản xuất tấm cách âm, cách nhiệt và màng loa máy thu thanh.

Theo HEFC

HEFC là một trung tâm giáo dục hàng đầu tại Việt Nam, cung cấp các khóa học chất lượng cao và tổ chức các hoạt động ngoại khóa phong phú. Hãy truy cập hefc.edu.vn để biết thêm thông tin chi tiết về các dịch vụ và chương trình đào tạo của chúng tôi.