Thờ cúng là một phần truyền thống tôn giáo và tâm linh trong văn hóa Việt Nam. Những không gian thờ cúng luôn được coi là nơi trang nghiêm và thanh tĩnh, là nơi để tỏ lòng thành kính đối với tổ tiên và vị thần linh bảo vệ, để cầu mong may mắn cho gia đình. Trong quá trình chuyển nhà hoặc thay đổi vị trí, việc lựa chọn nơi thờ cúng ông Công ông Táo phù hợp là rất quan trọng. Vì vậy, trong bài viết này, HEFC sẽ chia sẻ với bạn về vấn đề thờ cúng ông Công ông Táo tại bếp hoặc trên bàn thờ gia tiên và cách mang lại may mắn và tài lộc cho gia đình.

I – Những điều cần lưu ý khi chọn vị trí thờ cúng ông Công ông Táo tại bếp hoặc trên bàn thờ gia tiên

– Tại sao cần chọn vị trí thích hợp cho thờ cúng ông Công ông Táo?

• Thờ cúng đã được duy trì từ xa xưa để bảo tồn giá trị tâm linh của người Việt. Vị trí thờ cúng ông Công ông Táo phải tạo điều kiện thuận lợi cho gia chủ nhận được những điều may mắn, gần gũi và giản dị trong cuộc sống. Chính vì vậy, chúng ta cần hiểu và bố trí việc thờ cúng ông Công ông Táo một cách hợp lý nhất để kích hoạt tài vận và mang đến nhiều may mắn và tài lộc cho gia đình.

– Khi thờ cúng ông Táo, nếu gia đình không có bàn thờ riêng cho ông Táo, hãy thắp hương tại bàn thờ thần linh hoặc bàn thờ gia tiên thay vì thờ cúng trong khu vực bếp.

• Thờ cúng ông Công ông Táo là một phong tục dân gian, một nét đẹp trong văn hóa tâm linh của người Việt. Vì vậy, không có tài liệu cụ thể nào quy định vị trí thờ cúng ông Công ông Táo. Nhiều người tỏ ra băn khoăn về việc thờ cúng ông Công ông Táo tại đâu, trong nhà hay dưới bếp?
• Theo nhà nghiên cứu văn hóa PGS.TS Trần Lâm Biền, mâm cỗ cúng ông Công ông Táo phải được đặt ở một nơi riêng. Gia đình có thể tổ chức lễ cúng Táo quân trong nhà, dưới bếp hoặc ngoài vỉa hè, tuỳ theo từng phong tục tập quán ở mỗi vùng miền.
• Theo chuyên gia phong thủy Phạm Cương, trong lễ cúng ông Công ông Táo, nếu nhà bạn có bàn thờ ông Táo (thường đặt gần bếp), hãy thắp hương tại bàn thờ này. Nếu không có bàn thờ ông Táo riêng, hãy thắp hương tại bàn thờ thần linh hoặc gia tiên thay vì thờ cúng trong khu vực bếp. Vì từ xưa đến nay, bàn thờ luôn được coi là cầu nối giữa hai thế giới âm dương, giữa con người và thần linh.

II – Ngày đưa ông Táo về trời

Theo phong tục văn hóa Việt, vào ngày 23 tháng Chạp, mọi người thường tổ chức lễ cúng để tiễn ông Táo về trời, hy vọng ông sẽ báo cáo những điều tốt đẹp về gia đình trong năm qua.

III – Lễ vật thờ cúng ông Công ông Táo bao gồm những gì?

Lễ vật thờ cúng ông Công ông Táo bao gồm:

• Mũ ông Công ba cỗ hay ba chiếc: Hai mũ đàn ông và một mũ đàn bà. Mũ ông Công có hai cánh chuồn, còn mũ ông Táo không có cánh chuồn. Nhiều người chỉ cúng một cỗ mũ ông Công (có hai cánh chuồn) để tượng trưng.
• 1 bộ áo quan, đôi hia, rõ ra tuồng mũ áo bằng giấy.
• Tiền vàng, bạc mã.
• Các đồ cúng khác: Hương, đèn nến, lọ hoa tươi, đĩa ngũ quả tươi.
• Cá chép: Tượng trưng cho phương tiện di chuyển của ông Công, ông Táo. Bạn có thể sử dụng cá chép giấy hoặc cá chép thật. Ở miền Bắc, người ta thường cúng một con cá chép sống thả trong chậu nước với ý nghĩa “cá chép hóa rồng”, trong khi ở Nam Bộ, người ta thường dùng cá chép giấy nhiều hơn.

IV – Mâm cúng ông Táo đơn giản

– Mâm cúng đưa ông Táo về trời bao gồm những gì?

– 1 mâm cúng (tuỳ theo vùng miền và địa phương).

Mâm cúng ông Táo cơ bản bao gồm:

• Thịt heo luộc hoặc Gà luộc.
• Đĩa rau xào.
• Hành muối.
• Xôi gấc.
• Giò heo.
• Canh mọc.
• Cá chép nướng hoặc cá chép xôi gấc.
• Trái cây tươi, trà, rượu, câu trầu,…

V – Bài cúng đưa ông Táo về trời:

Bài cúng đưa ông Táo về trời số 1 (Theo Văn khấn cổ truyền Việt Nam, NXB Văn hóa Thông tin):

Nam mô a di đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương

Con kính lạy Ngài đông trù Tư mệnh Táo phủ Thần quân.

Tín chủ (chúng) con là:……………

Ngụ tại:……………

Hôm nay, ngày 23 tháng Chạp tín chủ chúng con thành tâm sắp sửa hương hoa phẩm luật, xiêm hài áo mũ, kính dâng tôn thần. Thắp nén tâm hương tín chủ con thành tâm kính bái.

Chúng con kính mời ngài Đông trù Tư mệnh Táo phủ Thần quân hiển linh trước án hưởng thụ lễ vật.

Cúi xin Tôn thần gia ân xá tội cho mọi lỗi lầm trong năm qua gia chủ con sai phạm.

Xin Tôn thần ban phước lộc, phù hộ toàn gia chúng con, trai gái, già trẻ sức khỏe dồi dào, an khang thịnh vượng, vạn sự tốt lành.

Chúng con lễ bạc tâm thành, kính lễ cầu xin, mong Tôn thần phù hộ độ trì.

Nam mô A di đà Phật! (3 lần)

Bài cúng đưa ông Táo về trời số 2

Nam Mô A Di Đà Phật!

Kính lạy Ngài Đông Trù Tư Mệnh Táo Phủ Thần Quân!

Tín chủ con là:……………

Ngụ tại:……………

Nhằm ngày 23 tháng Chạp, tín chủ chúng con thành tâm, sửa biện hương hoa phẩm vật, xiêm hài áo mũ, nghi lễ cung trần, dâng lên trước án, dâng hiến Tôn Thần, đốt nén Tâm Hương dốc lòng bái thỉnh.

Chúng con kính mời:

Ngài Đông Trù Tư Mệnh Táo Phủ Thần Quân giáng lâm trước án thụ hưởng lễ vật.

Phỏng theo lệ cũ, Ngài là vị chủ, Ngũ Tự Gia Thần, soi xét lòng trần, Táo Quân chứng giám.

Trong năm sai phạm, các tội lỗi lầm, cúi xin Tôn Thần, gia ân châm chước. Ban lộc, ban phước, phù hộ toàn gia, trai gái trẻ già, an ninh khang thái.

Dãi tấm lòng thành, cúi xin chứng giám.

Cẩn cáo.

VI – Một số lưu ý khi cúng ông Công ông Táo

Sắm sửa đầy đủ lễ vật và theo bài cúng ông Công ông Táo là điều cần thiết, tuy nhiên, khi thực hiện lễ cúng Táo quân, bạn cần chú ý những vấn đề sau đây:

Thực hiện lễ trước 12 giờ trưa ngày 23 tháng Chạp

Theo quan niệm từ lâu, sau 12 giờ trưa ngày 23 tháng Chạp, Táo Quân sẽ trở về trời. Do đó, lễ cúng cần được tiến hành trước thời điểm này để không bị chậm trễ. Bạn có thể tổ chức lễ cúng vào tối ngày 22 tháng Chạp hoặc sáng ngày 23 tháng Chạp (trước 12 giờ trưa).

Không đặt mâm cúng trong khu vực bếp

Táo Quân là những vị cai trị chuyện nhà cửa, bếp núc, vì vậy nhiều gia đình đã đặt mâm cúng ông Công ông Táo trong khu vực bếp. Tuy nhiên, để phù hợp với phong tục và qui tắc thờ cúng của dân tộc, vị trí thờ cúng ông Công ông Táo cần được chọn trong nhà, trên bàn thờ gia tiên thay vì trong khu vực bếp.

Không xin tài lộc, sung túc trong quá trình cúng ông Công ông Táo

Khi cúng ông Công ông Táo, bạn chỉ nên cầu xin Táo Quân báo cáo những điều tốt lành với Ngọc Hoàng, không nên xin tài lộc và sung túc. Ông Công ông Táo được lên chầu trời để báo cáo với Ngọc Hoàng về những việc lớn, trong khi những việc nhỏ trong năm diễn ra ở dưới hạ giới. Vì vậy, hãy để ông Công ông Táo chăm chỉ làm việc của mình và cầu xin an lành cho gia đình.

Không ném cá chép từ trên cao xuống

Nhiều người thường thả, ném cá chép từ trên cầu hoặc xa để cá đi nhanh. Tuy nhiên, hành động này không chỉ mất đi ý nghĩa tâm linh mà còn gây hại cho cá. Bạn nên thả cá chép vào mép sông, hồ và nhớ vứt túi nilon đựng cá đúng nơi quy định để bảo vệ môi trường.

Biên tập: HEFC – hefc.edu.vn