Cấp cứu ban đầu là việc can thiệp, trợ giúp và chăm sóc ngay tại hiện trường cho người bị nạn trước khi chuyển đến tuyến y tế để điều trị tiếp.

1- Cấp cứu ban đầu là gì:

• Cấp cứu ban đầu là sự hỗ trợ và can thiệp ban đầu của người cấp cứu đối với người bị nạn, thương tích hoặc bị bệnh cấp tính.

2- Mục đích và tầm quan trọng của cấp cứu ban đầu:

• Cứu sống người bị nạn.

• Ngăn không để tình trạng trở nên xấu đi.

• Thúc đẩy quá trình phục hồi.

• Thời gian là quan trọng nhất trong cấp cứu ban đầu.

3- Khi bạn là người đầu tiên có mặt tại hiện trường, bạn phải làm gì?

• Cấp cứu ban đầu cho người bị nạn.

• Gọi người khác để trợ giúp.

• Gọi đến số cấp cứu 115.

4- Không cấp cứu ban đầu kịp thời sẽ gây ra hậu quả gì?

• Tim ngừng đập.

• Sau 4 phút, não có thể bị tổn thương.

• Sau 10 phút, não tổn thương không thể phục hồi.

Chú ý: Thời gian là sinh mạng của nạn nhân.

1 : Cấp cứu ban đầu theo quy trình ABCDE:

Đường thở (A):

Trong việc xử lý đường thở, trước hết bạn cần nhận biết liệu nạn nhân còn tỉnh, có thể tiếp xúc hay không? Nếu có sự tắc nghẽn, bạn cần thực hiện những động tác sau:

• Nghiêng người sát miệng nạn nhân để kiểm tra xem họ còn thở hay không.

• Mở miệng nạn nhân để kiểm tra xem có đờm hoặc dị vật không.

• Đặt tay vào miệng và móc dị vật ra nếu nạn nhân khó thở. Nếu nạn nhân còn khó thở, kiểm tra xem có tụt lưỡi không và kéo lưỡi.

• Nâng cằm và đẩy hàm để đường thở được thẳng.

• Thực hiện thổi ngạt miệng hoặc mũi nếu nạn nhân ngừng thở.

Hô hấp (B):

Đánh giá rối loạn hô hấp bằng cách kiểm tra tần suất thở, sự cố gắng hô hấp và kiểm tra xem có vết thương trên ngực hay không. Đặc biệt, có một số trường hợp có thể xử lý ngay tại chỗ trong khi đợi nhân viên y tế đến, đặc biệt là khi:

• Nạn nhân ngừng thở hoặc mất màu da. Trong trường hợp này, cần thực hiện hô hấp nhân tạo miệng-miệng hoặc miệng-mũi.

• Nạn nhân bị tổn thương trên ngực, hãy đặt miếng gạc hoặc áo sạch trên vết thương và băng lại để ngăn máu chảy và hạn chế khí tràn vào phổi làm nạn nhân khó thở. Không bao giờ lấy bỏ dị vật đang cắm trên ngực vì nó có thể làm tổn thương nghiêm trọng và dẫn đến tử vong.

Tuần hoàn (C):

Trong quá trình đánh giá và xử lý tuần hoàn, luôn kiểm tra tuần hoàn và hô hấp liên tục. Đối với tuần hoàn, cần kiểm soát chảy máu.

• Đánh giá tuần hoàn bằng cách kiểm tra mạch ngoại vi ở cổ tay, cổ hoặc bẹn: mạch nhanh, nhỏ hoặc không thể bắt được là biểu hiện của suy giảm tuần hoàn và huyết áp thấp.

• Nếu nạn nhân có dấu hiệu mệt mỏi, da xanh tái, nhợt nhạt, mồ hôi, đây là biểu hiện của mất máu. Chỉ có thể kiểm soát chảy máu bên ngoài, còn chảy máu bên trong yêu cầu can thiệp phẫu thuật.

• Áp vào chỗ chảy máu bằng băng hoặc quần áo sạch vô khuẩn, giữ nguyên đến khi nhân viên y tế đến. Không nên rút bỏ băng khi đang ép hoặc thay băng mới vì có thể làm tăng máu và khó kiểm soát.

• Nâng cao vị trí chảy máu so với tim và giữ nguyên vị trí đó. Việc nâng cao chỗ chảy máu sẽ giúp máu chảy trở lại tim và não tốt hơn.

• Chỉ xử lý cổ tay nếu chảy máu cắt đứt và vẫn chảy máu.

• Trong trường hợp nạn nhân ngừng tim, hãy thực hiện hồi sinh tim phổi bằng cách ép tim ngoài lồng ngực. Nếu có thể, hãy thực hiện bởi 2 người cùng lúc để kết hợp hô hấp và ép tim ngoài lồng ngực.

Thần kinh (D):

Cần phải đánh giá nhanh chóng sự tổn thương của hệ thần kinh bằng cách kiểm tra các cấp độ sau:

1- Nạn nhân tỉnh tức, có thể nói chuyện bình thường không.

2- Nạn nhân có phản ứng với âm thanh hay không.

3- Nạn nhân phản ứng với đau như thế nào khi kích thích, chỉ áp dụng khi hỏi không có phản ứng.

4- Nếu nạn nhân không phản ứng hoặc phản ứng với kích thích đau, thì nạn nhân đã mất ý thức và có triệu chứng nguy hiểm. Cần chuyển nạn nhân đến cơ sở y tế để chăm sóc và điều trị.

Nếu nạn nhân có tổn thương ở đầu hay da rách, xương gãy, thậm chí có chảy dịch não hoặc tổn thương não, chỉ nên đặt gạc sạch hoặc áo sạch để che phủ, không bôi thuốc hoặc rút dị vật cắm trong da.

Bộc lộ toàn thân (E):

Một quy tắc quan trọng khi kiểm tra và đánh giá tổn thương trong cấp cứu ban đầu là phải cởi bỏ quần áo của nạn nhân để kiểm tra tổn thương và xử lý một cách chính xác, tránh bỏ sót tổn thương. Nếu nghi ngờ có tổn thương cột sống cổ hoặc thắt lưng, hãy lưu ý cố định cột sống trong quá trình kiểm tra.

Khi bộc lộ, hãy lưu ý rằng có thể làm hạ nhiệt cơ thể của nạn nhân, đặc biệt là trong mùa đông, nên phải hoạt động nhanh chóng và đặt áo cho nạn nhân.

Hãy kiểm tra xem có máu từ niệu quản không. Nếu là phụ nữ, hãy lưu ý xem có mang bầu không. Hãy kiểm tra xem nạn nhân có nôn máu, đi ngoài máu… Cần giữ nạn nhân yên tĩnh trên tấm ván chắc chắn hoặc mặt đất cứng, tránh di chuyển nạn nhân gây biến chứng nếu có tổn thương cột sống.

Đặt tư thế an toàn cho nạn nhân

• Tư thế an toàn cho nạn nhân hay tư thế hồi sức nhằm bảo vệ đường thở của bệnh nhân.

Nếu bệnh nhân nôn trong khi nằm nghiêng, họ có thể hít vào chất nôn vào phổi gây tắc nghẽn đường thở hoặc suy hô hấp nguy hiểm.

Khi đặt bệnh nhân nằm nghiêng, chất nôn dễ dàng thoát ra ngoài.

• Tất cả các bệnh nhân bất tỉnh đều nên được đặt ở tư thế an toàn. Trừ khi nghi ngờ có tổn thương cột sống: tình trạng tổn thương, liệt chân, tiểu phì không tự chủ.

• Đặt bệnh nhân nằm nghiêng, tay gập trên ngực, tay dưới duỗi thẳng trước mặt, chân gập và chân dưới duỗi thẳng. Có thể sử dụng vải hoặc gối để giữ vị trí bệnh nhân như vậy.

Nguyên tắc vận chuyển nạn nhân trong cấp cứu ban đầu

• Tốt nhất là chuyển nạn nhân bằng các phương tiện chuyên dụng của y tế: cáng, xe đẩy, xe cứu thương, v.v… Nếu không có sự hỗ trợ chuyên môn và phương tiện chuyên dụng của y tế, việc vận chuyển nạn nhân luôn phải đảm bảo an toàn cho cả nạn nhân và người vận chuyển.

1. Chỉ được vận chuyển nạn nhân sau khi đã được sơ cứu và cấp cứu ban đầu

2. Chỉ chuyển nạn nhân khi đảm bảo an toàn cho cả nạn nhân và người vận chuyển

3. Bình tĩnh suy nghĩ và ưu tiên theo tình trạng tổn thương của nạn nhân

4. Việc vận chuyển phải tuân thủ theo chỉ đạo thống nhất của người chỉ huy.

5. Theo dõi nạn nhân thường xuyên trong quá trình vận chuyển và đảm bảo rằng nạn nhân luôn ở trong tư thế an toàn nhất.

2: Cấp cứu ban đầu theo quy trình DRABC

Nguy hiểm (D): Phát hiện nguy hiểm cho cấp cứu viên, nạn nhân và người xung quanh.

Phản ứng (R): Kiểm tra phản ứng của nạn nhân

Kiểm tra trạng thái tỉnh táo: Chân, tay, mắt, mũi…

Đường thở (A): Kiểm tra đường thở

• Dị vật hoặc đờm dãi.

• Vị trí lưỡi: Có tụt lưỡi ra phía sau không? -> Ảnh hưởng đến đường thở

Hô hấp (B): Kiểm tra và hỗ trợ hô hấp

• Quan sát và kiểm tra xem nạn nhân còn thở không

• Hô hấp nhân tạo bằng thổi ngạt hoặc bóp bóng

Tuần hoàn (C): Kiểm tra và hỗ trợ tuần hoàn

• Kiểm tra mạch cảnh, bẹn, màu da, nhịp tim

• Ngoại soát tim ngoài lồng ngực

Các bước trong quy trình cấp cứu ban đầu DRABC

Bước 1: Đánh giá hiện trường – Kiểm tra hiện trường để đảm bảo an toàn.

• Nguy hiểm cho cấp cứu viên.

• Nguy hiểm cho nạn nhân.

• Nguy hiểm cho người xung quanh.

Ví dụ: Nạn nhân bị điện giật, tai nạn giao thông…

Bước 2: Đánh giá ban đầu?

• Xác định tình trạng của nạn nhân (tỉnh táo / bất tỉnh / tổn thương cột sống cổ…)

• Xác định được tổn thương đe dọa tính mạng (tắc nghẽn đường thở, khó thở, mất nhiều máu, sốc…)

• Tiến hành cấp cứu, cố định cột sống nếu có nghi ngờ tổn thương

Ví dụ: Hồi sinh tim phổi (CPR), Thổi ngạt (EAR), Cầm máu / Xử trí gãy xương

Bước 3: Gọi cấp cứu

• Gọi người xung quanh để trợ giúp cấp cứu

• Gọi cấp cứu 115

• Chuyển nạn nhân đến cơ sở y tế gần nhất

• Cung cấp thông tin

• Nguyên nhân

• Hiện trường

• Tình trạng nạn nhân

Yêu cầu khi gọi điện:

– Nói rõ, ngắn gọn và chính xác

• Cung cấp thông tin đầy đủ:

• Thông tin hiện trường: vị trí, địa chỉ, đường đi…

• Thông tin về tai nạn: loại tai nạn, tính chất nghiêm trọng của tai nạn

• Thông tin về nạn nhân: số lượng, giới tính, tuổi, tổn thương, tình trạng…

• Thông tin về nguy hiểm: khí độc, chất nổ…

• Thông tin liên lạc: tên của bạn, số điện thoại…

Nguyên tắc: Đặt máy sau khi 115 đã gác máy

Bước 4: Đánh giá lại

• Phát hiện và sơ cứu các tổn thương khác

• Khám toàn bộ cơ thể theo trình tự hệ thống

• Thu thập thông tin cần thiết

• Theo dõi các dấu hiệu sống còn: Nhịp thở, Mạch, Huyết áp, Nhiệt độ…

5.Kết luận:– Thời gian là sinh mạng của nạn nhân

• Giữ bình tĩnh để chiến thắng một nửa trận đấu

• Cứu người là cứu mình

• Hãy là bác sĩ của chính mình và gia đình

• Cứu người như cứu hóa.

D: Dangerous – Nguy hiểm.

R: Responsive – Tình tỉnh.

A: Airway – Đường thở.

B: Breathing – Hô hấp.

C: Circulation – Tuần hoàn.

D: Defibrillator – Xung điện.

Một số điều cần nhớ về quy trình cấp cứu ban đầu DRABC hoặc DRABCD:

Ưu tiên an toàn cho bản thân trước, sau đó là cho mọi người xung quanh, cuối cùng mới là cho nạn nhân.

Thực hiện cấp cứu ban đầu ngay sau khi phát hiện tổn thương và có thể nhớ lại việc đánh giá và xử lý cấp cứu bổ sung bất kỳ lúc nào khi nạn nhân không ổn định.