TS.BS Nguyễn Cao Luận, chuyên gia hàng đầu Khoa Thận nhân tạo Bệnh viện Bạch Mai, chia sẻ về hiện tượng ngày càng nhiều người rao bán thận.

Tình hình người rao bán thận

Tuy nhiên, đối với những người mắc bệnh suy thận, việc nghe câu chuyện về người rao bán thận không còn xa lạ. Tại Khoa Thận nhân tạo Bệnh viện Bạch Mai, hầu như hàng tuần đều có những người đến “bắt chuyện”, gặp gỡ và kết bạn với bệnh nhân để tìm hiểu ai đang cần ghép thận và sẵn sàng bán. Trên mạng, chỉ cần tìm kiếm từ khóa “mua thận ở đâu”, người ta dễ dàng tìm thấy thông tin về những người trẻ rao bán thận với đầy đủ thông tin liên hệ.

Để cho một ví dụ, phóng viên của Dân Trí đã gọi số điện thoại 0122…5 ngày 28/2. Người đăng tin là một chàng trai trẻ. Anh ta tự nhận tên là T., 22 tuổi, người Quảng Ngãi và hiện đang làm nghề tự do ở TP Hồ Chí Minh. T. rao bán một quả thận của mình với mong muốn sẽ kiếm được 50 triệu đồng để trang trải chi phí mổ cho mẹ. T. cũng nhận thức được những rủi ro có thể xảy ra trong quá trình bán thận. Anh cố che giấu bí mật này khỏi mẹ, nhưng cuối cùng thương vụ giao dịch đầu tiên của anh đã không thành công vì người mua muốn gặp người thân của người bán.

Trong khi đó, Vũ Đình T., một bệnh nhân suy thận cấp độ 3B, đang phải chạy thận 3 lần mỗi tuần tại Khoa Thận nhân tạo và luôn ao ước rằng, gia đình có đủ điều kiện để mua thận. Mặc dù việc này không hợp pháp, nhưng nếu có tiền, anh sẽ sẵn sàng đi nước ngoài để ghép thận, thay vì phải cả đời trải qua việc chạy thận trên giường.

“Những người rao bán thận, họ chủ yếu đang trải qua những khó khăn, đau đớn và cần tiền… Còn chúng tôi, khi biết thông tin này, luôn nói rõ cho họ cũng như bệnh nhân rằng, việc mua bán hoặc hiến tặng bộ phận cơ thể không thể thực hiện được vì là vi phạm luật pháp. Bên cạnh đó, chi phí cho việc kiểm tra đầy đủ các chỉ số xét nghiệm, kiểm tra phù hợp giữa người cho và người nhận là tốn kém, lên đến 10 triệu đồng. Điều này khiến cho những người nghèo càng trở nên suy sụp, nếu người mua không đồng ý chi trả chi phí này, bởi quả thận không phù hợp với họ”, TS Luận nói.

Mặc dù việc mua bán thận là vi phạm luật pháp, nhưng TS Luận cho rằng, nhu cầu này là điều hoàn toàn bình thường, có cầu thì sẽ có cung. Điều quan trọng nhất là ở Việt Nam chưa có luật pháp về mua, bán và hiến tặng bộ phận cơ thể, vì vậy nếu có bất kỳ vấn đề gì xảy ra trong quá trình mua bán, việc giải quyết sẽ rất phức tạp. Hiện nay, các bệnh viện chỉ thực hiện ghép thận cho những người có người thân đồng ý hiến tặng thận và đạt các chỉ số sinh học cần thiết.

Vì chưa có luật pháp và ngân hàng thận, việc hiến tặng, tặng hoặc mua bán thận đều rất khó khăn đối với cả người muốn hiến tặng và người muốn nhận.

Người có quan hệ ruột thịt có thể hiến tặng thận

Mặc dù việc lọc máu tại bệnh viện hay lọc màng bụng tại nhà có chi phí rẻ hơn, nhưng người bệnh không thể trở lại cuộc sống bình thường như khi đã ghép thận. Hàng ngày, họ vẫn phải thực hiện các ca phẫu thuật tại nhà (với lọc màng bụng) hoặc đến bệnh viện, chờ đợi rồi nằm 3-4 giờ để lọc máu. Mặc dù vậy, họ vẫn không thể trở về trạng thái sinh lý bình thường, luôn khao khát một lần tiểu tiện tự nhiên như người bình thường. Vì vậy, những người có điều kiện kinh tế sẽ tìm cách tìm nguồn thận phù hợp để ghép. Chi phí cho một ca ghép thận tại Việt Nam (khi đã có nguồn thận từ người trong gia đình) khoảng 200 triệu đồng. Hơn nữa, sau khi ghép, người bệnh phải dùng thuốc chống thải suốt đời, với chi phí từ 3-9 triệu đồng mỗi tháng và phải đến viện kiểm tra cân quả thận trong máu để điều chỉnh liều lượng thuốc.

Theo TS Luận, với nhu cầu ghép thận đang tăng lên đáng kể, khi nào luật về hiến tặng cơ quan được ban hành và có sẵn ngân hàng thận, thì việc hiến tặng và nhận thận sẽ trở nên thuận lợi hơn cho cả hai bên. Điều này cũng sẽ thuận lợi cho những người muốn để lại cơ quan cơ thể cho những người khác sau khi qua đời. Ngay cả những người muốn bán thận, điều này cũng không phải là một điều xấu, giống như những người hiến máu chuyên nghiệp, họ có thể bán và bộ phận cơ thể đó sẽ được ngân hàng thận lưu giữ để ghép cho những người cần.

Hiện nay, ở Việt Nam, những người có nhu cầu ghép thận và có người trong gia đình đồng ý hiến tặng có thể đăng ký tại nhiều bệnh viện như Bạch Mai, Việt Đức, Viện Quân Y 103, Bệnh viện chợ Rẫy… Sau khi đã có cặp người nhận và người cho và đã chứng minh mối quan hệ họ hàng, bệnh viện sẽ tiến hành các xét nghiệm cơ bản để kiểm tra xem quả thận có hòa hợp hay không. Nếu thích hợp, quả thận đó có thể được ghép thành công. Trước khi thực hiện ca ghép, bác sĩ sẽ tiến hành các xét nghiệm chức năng thận toàn diện để đảm bảo rằng việc lấy một quả thận không ảnh hưởng đến người hiến. Nếu lấy nhầm quả thận chức năng kém chất lượng cho người bệnh, thận này sẽ nhanh chóng suy yếu. Bởi vì cả hai bên đều mất một quả thận, thận còn lại cũng sẽ suy yếu, dẫn đến việc cả hai người phải chạy thận, gây tốn kém và gánh nặng cho xã hội.

Theo TS Luận, khoảng 10% dân số Việt Nam bị suy thận ở các cấp độ khác nhau, trong đó có nhiều người trẻ. Đáng chú ý, chỉ có khoảng 10% người bệnh có được tiếp cận điều trị, do chi phí điều trị suy thận khá cao.

HEFC đã chỉnh sửa đoạn văn này. Đọc thêm tại HEFC.