Câu chuyện về những người bán báo cuối cùng trong thời đại này

Sự thay đổi về báo chí

Ngồi trong tiếng bóng râm, bà Nga (60 tuổi), chủ sạp báo ở góc đường Lý Chính Thắng – Trần Quốc Thảo (Quận 3), nhìn người qua lại đông đúc trước mặt. Cảnh tượng này cũng giống như cách đây 20 năm, khi bà bận rộn vì hàng khách đông đúc. Theo bà kể, một thời đường Lý Chính Thắng được biết đến như “đường báo chí” với hơn 20 sạp báo lớn nhỏ, tạo ra một không khí sôi động của hoạt động báo chí và buôn bán. Sài Gòn đã có một thời “xôn xao” – bước ra đường là gặp sạp báo, nghe “báo đây… Báo mới đây… Báo mới ra lò vừa thổi vừa coi đây”. Tuy nhiên, ngay tại khúc đường này, chỉ còn sạp báo của bà tại đó.

Tương tự, trên đoạn đường dài khoảng 1km, từ hồ Con Rùa đến cuối đường Phạm Ngọc Thạch, Quận 3, trước đây có gần 10 sạp báo, nhưng hiện chỉ còn hai sạp, trong đó có một sạp bữa bán, bữa nghỉ. Ông Hùng (50 tuổi), chủ sạp báo nhỏ trước cổng Trường Đại học Kinh tế TP.HCM suốt 20 năm qua, thở dài: “Ngày xưa, khách đông, bán không kịp, khách đỗ xe vào lề đường, xếp hàng theo thứ tự. Có một ngày, tôi kiếm được một triệu đồng, vốn và lãi. Người bán báo dạo cũng đông lắm. Họ đi lại khắp đường. Nhưng bây giờ, chỉ thấy nhiều người bán vé số. Bán báo thì ế quá.”

Khi ghé vào sạp báo của bà Ngà (70 tuổi), ở đầu hẻm 217 Điện Biên Phủ, Quận 3, bà ta đang ngồi cắt móng chân. Với ít khách và thời gian rảnh, đôi lúc, bà cắt móng chân cho vui, cũng để giết thời gian. Trong con mắt của người phụ nữ tóc đã bạc, đã có một thời “nghĩ lại mà… mê”, như cách bà nói và đầy luyến tiếc. Thuở ấy, mỗi ngày, bà bán được cả nghìn tờ báo. Đến nỗi, bán báo lẻ quá nhiều, bà phải bỏ giao báo tại nhà, vì không có người giúp. Nhưng bây giờ, ngày nào bán được nhiều cũng chỉ vài trăm tờ. Thậm chí có những tạp chí, tuần san, nắm giữ mãi mà không thể bán hay trả lại.

Sự gắn kết và sự cố gắng

Những người bán báo không ngại mưa, ôm báo chạy trong cơn mưa.
Những người bán báo không ngại nắng, ôm báo chạy dưới ánh nắng chói chang.
Những người bán báo không ngại da đen, bụi bặm và đông người.
Chỉ có điều là, họ sợ không bán được báo.
Nguyễn Vân Trang, một người bán báo đã có 20 năm kinh nghiệm trên đường Cách Mạng Tháng Tám, nói: “Làm nghề này, nhiều người kỳ thị lắm. Họ kêu tôi học cao đẳng, gia đình cũng chẳng đến nỗi nào, sao lại đi bán báo. Tôi không ăn trộm của ai. Tôi làm công việc chăm chỉ, sống đúng đạo, vì sao bán báo lại xấu? Nếu tôi nghĩ nhiều, chắc chẳng làm nghề này được. Trong mắt người khác, đây chỉ là nghề nhặt tiền lẻ. Nhưng phải có tiền lẻ thì mới có tiền chẵn chứ?”

Báo giấy vẫn còn giá trị đặc biệt

Việc đọc báo giấy đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống của nhiều người lớn tuổi. Mỗi buổi sáng, họ đã quen với việc có tờ báo trong nhà, để đọc và thưởng thức cùng một tách trà hoặc cà phê. Đọc báo giấy giúp họ sống chậm lại, nghĩ chậm lại. Đó là điều mà những tờ báo điện tử không thể thay thế được.

Tuy không có sạp báo ổn định để tránh mưa hoặc nắng, sạp báo của chị Thúy (48 tuổi) ở góc đường Nguyễn Đình Chiểu – Phạm Ngọc Thạch và ông Hùng trước cổng trường đại học Kinh tế TP.HCM chỉ là những sạp tạm, không che chắn. Khi trời mưa, họ chỉ có thể chạy tới nhà và để báo hơi khô. Chị Thúy nói, việc bán báo khiến cô cảm thấy vui vẻ, nhưng thu nhập lại không bằng việc bán vé số. Mỗi ngày, chị chỉ kiếm được từ 50.000-70.000 đồng. Đôi khi may mắn, chị kiếm được 100.000 đồng. Để kiếm tiền trang trải cuộc sống, chị bán thêm vé số và các loại đồ uống.

Tâm huyết và gắn bó

Đậu Dung, người bán báo lâu năm
Nhìn vào các người bán báo, không biết khi nào những người cuối cùng sẽ ra đi, không biết bao giờ những sạp báo quen thuộc sẽ không còn họ. Nhưng họ là những người đã ở lại và trải qua tất cả. Bà Trang nói, nếu giá thuê cửa hàng tăng và không thể giữ lại nữa, bà sẽ không bỏ nghề, mà sẽ mang báo về nhà để làm và sau đó giao cho người khác. Những người bán báo cuối cùng nói với tôi rằng họ vẫn tiếp tục công việc này, cho đến khi không còn tờ báo để bán; cho đến khi không còn những người đã trải qua thời gian dài, không còn những người đã tìm thấy một giá trị thú vị trong tờ báo giấy, cao hơn sự hoài cổ đơn thuần. Khi đó, họ sẽ không còn nuối tiếc, chỉ để tiễn đưa một mùa nồng nàn đã từng hiện diện trong thành phố này.

Đậu Dung

Kỹ thuật: Ngô Tới

Tìm hiểu thêm về HEFC tại trang web chính thức của trường.