Truyền thuyết Đền Gióng

Phù Đổng, một vùng đất hiền tài thuộc vùng Kinh Bắc xưa, có nhiều truyền thống lịch sử văn hóa lâu đời. Nơi đây gắn liền với nhiều truyền thuyết về việc xây dựng và giữ nước của dân tộc. Trong đó, anh hùng làng Gióng là một nhân vật nổi tiếng, được gọi là Thánh Gióng, với nhiều di sản quan trọng như Đền Thượng, đền Hạ, đền Bàn, Cổ Viên, Đống Đầm và đình Ngư. Thánh Gióng được tôn vinh là Phù Đổng Thiên Vương, Xung Thiên Thần Vương – một trong Tứ Bất Tử trong tín ngưỡng dân gian Việt Nam. Ông là biểu tượng cho sức mạnh và khả năng chống lại giặc ngoại xâm trong quá trình xây dựng và giữ nước.

Đền Gióng ở đâu?

Đền Gióng nằm tại núi Sóc, xã Phù Linh, huyện Sóc Sơn, Thành phố Hà Nội. Đây là một quần thể di tích lịch sử gồm đền Trình, chùa Non Nước, đền Thượng, đền Mẫu, chùa Đại Bi, hòn đá Chồng, nhà bia và bức tượng đài Thánh Gióng được đúc bằng đồng nguyên chất. Quần thể di tích này đã được Nhà nước công nhận là di tích lịch sử cấp Quốc gia.

Cấu trúc của đền Gióng

Đền Thượng là ngôi đền chính, quay về hướng Nam, trên đê sông Đuống. Đền được xây dựng với nhiều hạng mục như phương đình, cổng ngũ quan, phương đình, tiền đường, trung đường, hậu cung, tả mạc, giám, tam quan, khách, quán. Đền có một thủy đình giữa ao đình và sân đình trước, có hình vuông, hai tầng, 8 mái, lợp ngói lưu ly. Các bộ vì và chồng rường mái được chia thành kiểu thượng tam và hạ tam, được đỡ trên 4 hàng cột.

Cổng ngũ quan (ngũ giác) có 3 cửa chính và 2 cửa phụ, xây bằng gạch, có cửa cuốn, cửa trên và cửa trong phiên bản thấp hơn. Phía trên cổng là tòa nhà 2 tầng 8 mái. Phương đình là một tòa nhà 2 tầng 8 mái, lợp ngói, hình vuông, bờ nóc và ô hoa chanh. Hệ thống khung mái được đỡ bởi 4 hàng cột. Bàn thờ gồm 5 gian, 2 chái, hồi, mái chồng diêm 2 tầng, hệ mái đỡ hơn 6 bộ vì gỗ, trong đó 4 bộ giữa kiểu mái rái, hạ đường, 2 bộ giá chiêng cao, hai hạ, bảy hiên. Tòa trung đình gồm 5 gian, 2 chái, mái lợp ngói, hình bờ kè, hai chái xây tường hồi, trước sau để trống, bộ khung gồm 6 bộ gỗ, trên 6 hàng cột, 4 gian giữa có diềm thượng hạ, 2 gian hậu có giá chiêng ở thượng điện, bệ hạ và hiên thứ bảy. Hậu cung có mặt bằng kiến trúc hình chữ Công, gồm tòa ngoài, tiền tế và hậu cung. Tả và hữu là hai dãy nhà mỗi bên gồm 9 gian, tường dốc, mái lợp ngói mũi, bộ khung mỗi gian gồm 10 bộ vì kiểu giá chiêng, đường kẻ thấp, bảy hiên. Nhà khách có mặt bằng hình chữ nhật, xây tường bao, cửa cách điệu và hai mái chạm rồng. Bộ khung gồm 4 bộ, kết cấu theo kiểu chồng rường giá chiêng, mái chia kiểu thượng tam hạ ngũ hành, hệ khung mái được đỡ trên 3 hàng chân cột. Đình có mặt bằng hình chữ U, gồm chánh điện và hai dãy nhà hai bên. Chính điện gồm 5 gian, 2 chái, mái lợp ngói, 6 bộ vì gỗ kết cấu theo kiểu giá chiêng, 7 hiên, dựa vào 6 hàng cột.

Di chuyển đến đền Gióng như thế nào?

Di chuyển bằng xe Bus

Đến đền Gióng, dù địa hình không quá khó khăn nhưng lại nhiều dốc. Nếu bạn không tự tin vào khả năng lái xe của mình, hãy sử dụng các phương tiện công cộng để đảm bảo an toàn. Tuy nhiên, đường đến đền Gióng khá xa điểm xe buýt, vì vậy bạn có thể lựa chọn đi xe ôm để đến khu di tích. Nếu không, đi bộ sẽ mất thời gian và gây cảm giác mệt mỏi.

Từ điểm trung chuyển Long Biên, bạn có thể chọn tuyến xe buýt 15 (Gia Lâm – Phố Niệm) và xuống ở cổng khu di tích Sóc Sơn (có biển chỉ dẫn vào khu di tích). Từ đó, bạn có thể đi xe ôm hoặc đi bộ khoảng 3km để đến đền. Tuy nhiên, hãy chú ý đến sức khỏe khi đi vào khu di tích vì phải đi bộ và leo trèo nhiều. Tốt nhất là nên sử dụng dịch vụ taxi hoặc xe ôm để thuận tiện hơn.

Di chuyển bằng phương tiện cá nhân

Nếu bạn xuất phát từ Hà Nội, có hai lộ trình đến đền Gióng để lựa chọn. Lộ trình thứ nhất là đi qua cầu Nhật Tân, tiếp tục đi thẳng trên quốc lộ 5 đến khi đến quốc lộ 18. Rẽ vào quốc lộ 18 một đoạn sau đó rẽ trái vào quốc lộ 3. Tiếp tục đi thẳng một chút, bạn sẽ thấy biển chỉ dẫn vào khu di tích.

Lộ trình thứ hai là đi qua cầu Thăng Long theo hướng sân bay Nội Bài. Khi gặp quốc lộ 18, rẽ vào vòng xoay phía sau sân bay Nội Bài và tiếp tục đi đường 131. Khi gặp quốc lộ 3, rẽ trái và đi thêm một đoạn nữa là đến khu di tích.

Lễ Hội đền Gióng

Lễ hội đền Gióng diễn ra từ ngày mùng 6 đến mùng 8 tháng giêng âm lịch hàng năm. Đến đền Gióng vào thời điểm này sẽ cho bạn cơ hội tận hưởng không khí lễ hội đầu năm tại một khu di tích linh thiêng. Trong suốt 3 ngày diễn ra lễ hội, khu di tích sẽ tổ chức các nghi lễ truyền thống như lễ khai ấn, lễ rước, lễ dâng hương và dâng hoa tre lên Đền Thượng.

Đặc biệt, trước lễ hội, vào đêm mùng 5, 7 làng sẽ dâng lễ vật mời Thần Gióng về dự hội chính thức. Đêm đó được gọi là lễ khao quân và lễ hạ sách cầu cho dân làng được bình an, hạnh phúc, cuộc sống ấm no, an lành.

Nghi lễ chính trong ngày chính hội là dâng hoa tre ở đền Sóc (thờ Thánh Gióng) và chém tướng giặc. Hoa tre được làm bằng những thanh tre dài khoảng 50cm, đường kính khoảng 1cm, hai đầu được vót thành sợi và nhuộm màu. Sau lễ dâng hoa, tre được thả trước sân chùa để mọi người hái lấy may. Chém tướng giặc được tái hiện bằng việc chặt tượng, tái hiện câu chuyện Thánh Gióng dùng tre và ngà đánh chết tướng giặc Ân.

Ngày khai hội, dân làng và du khách náo nức trẩy hội về với thần Gióng. Vào nửa đêm ngày khai hội sẽ diễn ra lễ khai hội (lễ khai hội rửa tượng Thánh Gióng). Ngày chính hội là ngày mồng 7, ngày Thánh Gióng bay về trời theo truyền thuyết. Trong ngày hội, đền Gióng trở nên sôi động và hấp dẫn với nhiều trò chơi dân gian như chọi gà, cờ tướng, hát ca trù…

Tổ chức Giáo dục Quốc tế HEFC at HEFC