Dậy thì sớm là hiện tượng xuất hiện các biểu hiện về thể chất và hormon của tuổi dậy thì ở lứa tuổi sớm hơn bình thường, tức là trước 8 tuổi ở trẻ gái và trước 9 tuổi ở trẻ trai.

1. Hiểu rõ về dậy thì sớm

Dậy thì sớm là sự xuất hiện những biểu hiện về thể chất và hormon của tuổi dậy thì ở lứa tuổi sớm hơn bình thường, tức là trước 8 tuổi ở trẻ gái và trước 9 tuổi ở trẻ trai.

Các biểu hiện của dậy thì bao gồm: tuyến vú bắt đầu phát triển ở trẻ gái và tăng kích thước tinh hoàn ở trẻ trai. Ngoài ra có thể có các dấu hiệu như: tăng nhanh chiều cao, mọc lông mu, lông nách, mụn trứng cá, thay đổi tính khí, mùi cơ thể.

Dậy thì sớm có hai nhóm:

• Dậy thì sớm trung ương: có sự trưởng thành của trục bao gồm ba bộ phận là trung tâm chỉ huy dậy thì ở não – tuyến yên (nơi sản xuất hormon kích thích hoàng thể tố (LH) để chỉ huy buồng trứng và tinh hoàn sản xuất hormon sinh dục) – tuyến sinh dục là tinh hoàn ở trẻ trai và buồng trứng ở trẻ gái.
• Dậy thì sớm ngoại biên: các biểu hiện dậy thì không phải do kết quả chỉ huy của trung tâm dậy thì ở não, mà do nguyên nhân tại buồng trứng như u nang buồng trứng ở trẻ gái, các nguyên nhân tại thượng thận ở trẻ trai như u vỏ thượng thận ở trẻ trai, bệnh tăng sản thượng thận bẩm sinh gây sản xuất thừa hormon nam của thượng thận ở trẻ trai, u tinh hoàn.

Ngoài hai nhóm trên, còn có nhóm phát triển sớm tuyến vú, hoặc mọc lông sinh dục sớm, nhưng đó chỉ là sự khác biệt bình thường không phải bệnh lý.

2. Lý do con bạn bị dậy thì sớm trung ương

– Đa số là không rõ nguyên nhân, có thể do di truyền, hiếm hơn là do u não (thường gặp hơn ở trẻ trai), các tình trạng não bất thường bẩm sinh, tổn thương hệ thần kinh trung ương như chấn thương, nhiễm trùng.

– Hiện nay tại Hoa Kỳ, ngày càng có nhiều trẻ dậy thì sớm so với bình thường và bị bệnh dậy thì sớm, có thể liên quan đến tình trạng béo phì ở trẻ em. Đây là một lý do nữa để duy trì chế độ ăn uống lành mạnh cho con của bạn.

3. Khi nghi ngờ con bị dậy thì sớm, bạn nên làm gì?

– Nếu bạn nghĩ rằng trẻ đang có dấu hiệu bệnh dậy thì sớm, hãy đưa trẻ đến bác sỹ chuyên khoa nội tiết nhi.

– Lần khám đầu tiên, bác sỹ sẽ:

• Hỏi bạn về các biểu hiện của trẻ và kiểm tra tình trạng của trẻ.
• Đo chiều cao, cân nặng của trẻ.
• Có thể yêu cầu các xét nghiệm như chụp X-quang xương cổ tay của trẻ để kiểm tra xem xương có phát triển theo tốc độ bình thường so với tuổi của trẻ hay không; siêu âm buồng trứng và tử cung để xem xem chúng phát triển nhiều hơn so với tuổi của trẻ. Có thể yêu cầu xét nghiệm hormone tĩnh và động để đánh giá mức độ bài tiết hormone LH của tuyến yên. Đôi khi cần chụp thêm một số bức ảnh X-quang hoặc chụp cộng hưởng từ sọ não để tìm nguyên nhân dậy thì sớm. Các xét nghiệm được chỉ định dựa trên quyết định của bác sỹ chuyên khoa sau khi kiểm tra trẻ.

Bạn nên đưa trẻ đến bệnh viện vào buổi sáng và trẻ có thể ăn uống bình thường trước khi kiểm tra.

4. Tại sao cần điều trị dậy thì sớm?

– Trẻ dậy thì sớm sẽ tăng chiều cao nhanh sớm hơn, nhưng cũng sẽ ngừng phát triển sớm hơn. Nếu không điều trị, dù trẻ cao nhất lớp, trẻ có thể trở thành người thấp nhất lớp sau này. Điều trị sẽ giúp làm chậm quá trình dậy thì của trẻ, làm ngừng hoặc giảm tốc độ tăng trưởng khi trưởng thành. Điều này sẽ tạo thời gian lớn hơn cho trẻ phát triển chiều cao tốt hơn khi trưởng thành. Tuy nhiên, nếu bé được chẩn đoán muộn gần kết thúc dậy thì, việc điều trị với mục tiêu làm tăng chiều cao khi trưởng thành sẽ không hiệu quả.

– Trẻ gái bị dậy thì sớm có thể thay đổi tính khí và có cảm xúc buồn chán khi còn quá nhỏ để hiểu và đối phó với những thay đổi này. Trẻ cũng có thể bị trêu chọc hoặc bị bắt nạt ở trường vì trẻ khác biệt so với các bạn cùng lớp. Điều trị sẽ làm giảm tốc độ phát triển thể chất, giúp giảm áp lực tâm lý cho trẻ.

5. Có cần điều trị cho con không?

Từ kết quả khám và xét nghiệm, bác sỹ chuyên khoa sẽ xem xét liệu việc điều trị có mang lại lợi ích cho con bạn hay không để quyết định.

Các yếu tố quyết định việc điều trị cho trẻ bao gồm:

• Tuổi của trẻ khi được chẩn đoán;
• Dự đoán chiều cao khi trưởng thành: là yếu tố quan trọng nhất để quyết định việc điều trị;
• Ảnh hưởng tâm sinh lý của trẻ.

Nếu các bác sỹ chuyên khoa nhận thấy rằng trẻ có lợi từ việc điều trị, họ sẽ thảo luận với gia đình về mục tiêu có thể đạt được, các phương án điều trị và giải thích về nguy cơ.

6. Thuốc điều trị dậy thì sớm trung ương là gì?

Cách điều trị dùng thuốc đồng vận LHRH hoặc đồng vận GnRH (GnRHa). Thuốc này tạo ra hiệu ứng sinh học trên tuyến yên, dẫn đến ngắt tín hiệu từ não đến buồng trứng hoặc tinh hoàn, làm ngừng quá trình sản xuất hormone sinh dục và kiềm chế dậy thì sớm.

Thuốc thường được tiêm vào cơ (tiêm sâu vào cơ). Có 2 loại: tiêm mỗi tháng một mũi hoặc tiêm mỗi 3 tháng một mũi. Bác sỹ sẽ lựa chọn thuốc phù hợp với tình trạng bệnh của từng trẻ sau khi thảo luận kỹ với gia đình.

Trong khoảng hai tuần sau mũi tiêm đầu tiên, một số triệu chứng như thay đổi tính khí, tăng kích thước nhẹ của tuyến vú và xuất hiện chảy máu âm đạo nhẹ có thể xảy ra. Những triệu chứng này thường biến mất sau vài tuần.

Trẻ sẽ được theo dõi trong quá trình điều trị. Việc tuân thủ điều trị theo đúng hướng dẫn của bác sỹ là rất quan trọng và ảnh hưởng đến kết quả điều trị của trẻ.

Việc điều trị sẽ dừng lại khi trẻ được 10- 11 tuổi, hoặc sớm hơn tùy thuộc vào từng trẻ. Khi dừng điều trị, hormone sinh dục sẽ được sản xuất trở lại trong cơ thể và quá trình dậy thì bình thường sẽ bắt đầu, trẻ gái có thể có kinh nguyệt hoặc kinh nguyệt trở lại sau 12-18 tháng ngừng điều trị, còn trẻ trai vẫn có sự sản xuất tinh trùng bình thường.

7. Tại sao nên đến Bệnh viện Nhi Trung ương để được chẩn đoán và điều trị dậy thì sớm?

– Bệnh viện Nhi Trung ương là bệnh viện có hơn 20 năm kinh nghiệm hàng đầu cả nước trong việc chẩn đoán và điều trị dậy thì sớm. Hiện tại, khoa Nội tiết- Chuyển hoá- Di truyền đang quản lý và điều trị gần 2500 bệnh nhân dậy thì sớm trên khắp cả nước.

– Bạn sẽ được thăm khám bởi đội ngũ bác sỹ có chuyên môn cao, giàu kinh nghiệm và thường xuyên được đào tạo qua các khóa học, hội nghị trong và ngoài nước.

Bạn có thể lựa chọn điều trị và theo dõi dậy thì sớm cho con tại Trung tâm Nội tiết – Chuyển hoá – Di truyền và Liệu pháp phân tử, Bệnh viện Nhi Trung ương:

– Phòng khám chuyên khoa Nội tiết – Chuyển hoá – Di truyền – Phòng D128 – D130, Khoa Khám bệnh chuyên khoa (Tầng 1, nhà A). Thời gian khám: từ 7h đến 16h30 từ thứ Hai đến thứ Sáu hàng tuần (trừ ngày lễ, Tết). Điện thoại: 024 6274 7706.

– Phòng khám chuyên khoa Nội tiết – Chuyển hoá – Di truyền – Trung tâm Quốc tế. Thời gian khám: từ 7h30 đến 16h30 từ thứ Hai đến thứ Sáu hàng tuần (trừ ngày cuối tuần và ngày lễ, Tết). Điện thoại: 0862 33 55 66.

Trung tâm Nội tiết, chuyển hóa, di truyền và Liệu pháp phân tửBệnh viện Nhi Trung ương

Được chỉnh sửa bởi: HEFC