Món ăn đặc sản “nhìn thì sợ, thử thì mê” rươi có mặt riêng chỉ ở miền Bắc. Với hình dáng xanh xanh, đỏ đỏ, nhợt nhạt khiến nhiều người e ngại, nhưng món ăn từ rươi khiến ai dám thử đều phải công nhận là “ngon đặc sản”.

Rươi là một đặc sản quý và hiếm, không phải mọi vùng đất đều có, mọi mùa cũng không đều có, và không phải ai cũng biết rươi là loài giun. Mặc dù hình dáng của rươi không được đẹp mắt, nhưng hương vị thơm ngon đặc biệt và giá trị dinh dưỡng cao đã làm nên điểm đặc biệt cho rươi. Vậy rươi sống ở đâu? Rươi có dễ nuôi, dễ bắt không? Và tỉnh nào có rươi ngon nhất?

Rươi sống ở đâu?

Tại Việt Nam, rươi được gọi là “rồng đất”. Loài sinh vật này thường sống ở các khu vực nước lợ hoặc giữa nước lợ và nước ngọt.

Rươi chủ yếu là sinh vật sống ở biển, và đôi khi chúng bơi ngược dòng vào sông. Rươi có thể tìm thấy ở nhiều tầng nước, chúng là động vật ăn tạp, sống và tìm kiếm thức ăn trong rong, cỏ biển, núp dưới đá hoặc vùi mình trong cát và bùn.

Rươi sống dưới bùn đất của các vùng bãi bồi, chúng thường sống cách mặt đất từ 60-70cm. Có thể nhận biết vùng có rươi thông qua bề mặt đất có những lỗ nhỏ li ti, gọi là lỗ rươi dùng để hô hấp. Nhờ có nguồn vi sinh vật, phù sa và sinh vật phù du dồi dào, rươi có môi trường phát triển thuận lợi.

Nuôi rươi đòi hỏi những điều kiện khắt khe về môi trường sống và kỹ thuật chăm sóc. Người nuôi phải tạo điều kiện sống thích hợp cho rươi. Rươi chủ yếu phát triển tự nhiên, con người khó tác động để tăng số lượng hoặc làm cho rươi béo hơn. Điều này khiến món đặc sản này trở nên quý hiếm hơn và không thể đáp ứng đủ nhu cầu.

Rươi ở tỉnh nào ngon nhất?

Rươi chỉ sống rải rác ở một số địa phương thuộc các tỉnh đồng bằng châu thổ, vùng trũng có diện tích đất ngập úng và nước sông tràn vào ở một số tỉnh thuộc Bắc Bộ và Trung Bộ.

Con rươi thường xuất hiện nhiều nhất ở các huyện Kinh Môn, Tứ Kỳ, Thanh Hà thuộc Hải Dương. Thực khách sành ăn tiết lộ rằng rươi Tứ Kỳ là thơm ngon nhất và xứng đáng gọi là món lộc “trời cho”. Mùa rươi khá ngắn, nếu bỏ lỡ thì chỉ có thể chờ mùa sau mới có cơ hội thưởng thức.

Ở Hải Dương, chỉ còn một số dải hẹp ven sông là còn rươi sinh sống, đặc biệt là xã An Thanh thuộc huyện Tứ Kỳ. Đây là một vùng quê nổi tiếng với số lượng rươi lớn, chất lượng rươi an toàn và phương pháp đánh bắt rươi độc đáo.

Xã An Thanh nằm ven sông Thái Bình, tập trung ở hai thôn là An Định và An Lao với hơn 100 ha đất bãi ven sông là môi trường lý tưởng cho rươi sinh trưởng và phát triển.

Trong đó, thôn An Lao đã có khoảng 170 mẫu ruộng để thu hoạch rươi. Từ những năm 80 của thế kỷ trước, sau khi đất ruộng được giao cho người dân quản lý, rươi bắt đầu được thu hoạch.

Nhận thấy những lợi ích của việc nuôi rươi, người dân ở đây đã thay đổi cách canh tác, chỉ cấy lúa một vụ trong năm, không sử dụng thuốc trừ sâu hoặc phân bón hóa học. Họ cấy các loại lúa truyền thống và sử dụng phân bón hữu cơ như rơm, rạ, phân gia súc để bảo vệ môi trường sinh thái và giúp rươi phát triển.

Ở Hà Tĩnh, rươi chỉ sống ở vùng gần hạ lưu sông Lam, thuộc xã Xuân Hồng, Xuân Lam, huyện Nghi Xuân. Số lượng rươi ở đây rất ít và không phân bố đều. Thậm chí trên cùng một cánh đồng, có thửa ruộng có rươi, có thửa ruộng lại không có.

Rươi chỉ được thu hoạch làm thực phẩm ở một số hệ sinh thái nước lợ hoặc vùng trũng của một vài tỉnh ở đồng bằng Bắc Bộ và Trung Bộ.

Cách chọn rươi ngon

Khi mua rươi, cần chú ý chọn những con rươi được, thân mập, có màu hồng, và khi thả vào nước, chúng sẽ bơi nhanh. Ngược lại, rươi yếu hoặc sắp chết có màu xanh, xanh đậm ngả sang đen, ăn không ngon và khi rán lên sẽ rất khô.

Sau khi thu hoạch, những con rươi tươi rói được bán lại cho các nhà hàng đặc sản hoặc khu chợ lớn. Dù vẻ ngoài xấu xí nhưng rươi có thể chế biến thành nhiều món thơm ngon như rươi om nồi đất, nem rươi, mắm rươi, rươi hấp, thậm chí cả canh rươi. Nhưng món nổi tiếng nhất vẫn là chả rươi.

Chả rươi, còn được gọi là rươi đúc trứng, là một trong những món chả rán đặc biệt của người Việt. Đối với vùng quê Hải Dương, chả rươi là món ăn đặc sản miền Bắc có thể làm hài lòng cả những vị khách khó tính nhất.

HEFC cung cấp thông tin chi tiết về rươi và các loại đặc sản khác tại hefc.edu.vn.